Basisvaardigheden volwassenen
Mijn bladwijzers

Digitale inclusie

Op deze pagina vind je alles over de aspecten die komen kijken bij het inrichten van een Informatiepunt Digitale Overheid. Ook delen we inspiratie en voorbeelden van andere bibliotheken.

Starten met een Informatiepunt Digitale Overheid

De POI kan je ondersteunen bij de opening van een IDO. We noemen kort de belangrijkste aspecten.

Uitvoeringsvariant

Er zijn grofweg 3 scenario’s, waarin je lokaal variaties kunt aanbrengen:

  • basis - Het IDO bestaat uit een vaste balie of ruimte waar bezoekers tijdens spreekuren terechtkunnen.
  • altijd beschikbaar - Er zijn geen spreekuren, het IDO is altijd open. De bibliotheek­medewerkers fungeren als een ‘lopend IDO’, aan wie bezoekers hun IDO-vragen kunnen stellen.
  •  brede dienstverlening - Het IDO is onderdeel van een breder informatiepunt, gericht op een breed scala aan vragen.
  • Zie ook Exploitatiemodellen en rendement Informatiepunten Digitale Overheid in Openbare Bibliotheken.

Medewerkers

Beschikbaar zijn: profiel IDO-medewerker en profiel IDO-kartrekker. Deze beschrijven de resultaatgebieden, hoofdtaken, interne en externe contacten, en competenties (kennis, vaardigheden en persoonskenmerken). En er is een wervingstekst IDO-vrijwilliger met taken, persoonskenmerken en praktische zaken. 

Deskundigheidsbevordering

Training van de IDO-medewerkers is belangrijk. Zij moeten als wegwijzer en doorverwijzer de informatie van het Netwerk van Publieke Dienstverleners kunnen vinden en zich inleven in de klant. Het traject deskundigheidstraject omvat minimaal:

  • Alle medewerkers doorlopen individueel de e-learning voor het IDO. Log hiervoor in op Bibliotheek Campus. Je kunt ook later je kennis opfrissen.
  • Vóór de lokale bijeenkomst moeten de werkafspraken (werkwijze, afspraken met partners, IDO-inrichting) duidelijk zijn, zodat POI-begeleider en trainingsacteur de lokale situatie kennen. Dat kan bijvoorbeeld met een interne bijeenkomst. Hiervoor zijn de handleiding lokale IDO-bijeenkomst en standaardpresentatie lokale IDO-bijeenkomst. 
  • Lokale bijeenkomst(en) bij de bibliotheek met vaardigheidstraining, onder meer over 'doorvragen' en 'zakelijke empathie'. Maximaal 16 deelnemers per bibliotheek. Bespreek en plan deze bijeenkomst(en) met je POI-adviseur. 

Marketing en communicatie

Voor de zichtbaarheid en bekendheid van het IDO is lokale promotie essentieel. Voor de inrichting en lokale marketing zijn er materialen met een uniforme uitstraling.
Download de Lokale mediastrategie en campagne IDO. Zie verder de tab Marketing.

Lokaal netwerk

Een lokaal netwerk is essentieel om mensen met een persoonsgebonden vraag goed te kunnen doorverwijzen. Het is nodig om partners te interesseren en belangen, doelen en afspraken helder krijgen. Dit vergt flink wat tijd. Zeker als partners de bibliotheek als mogelijke concurrent zien. Vertel dan dat de bibliotheek als wegwijzer optreedt en niet als hulpverlener, en bespreek hoe je elkaar kunt aanvullen om samen een grotere doelgroep te bereiken. Zie de flyer in de marketingtoolkit (Folder A4).

Zichtbaarheid aanbod

De publieke dienstverleners verwijzen vragenstellers naar de bibliotheek. Hiervoor moeten zij snel kunnen zien waar men met de vraag terechtkan. De informatie moet dus actueel zijn én blijven. We gebruiken hiervoor database G!DS. De lokale invoer wordt onder meer getoond op:

Correcte en actuele invoer vergroot het aantal bezoekers aan het IDO. Daarnaast toont het onze landelijke opdrachtgevers dat we doen wat we beloven. HetInformatiepunt.nl kan bovendien een hulpmiddel zijn om IDO-bezoekers correct te verwijzen naar lokale partners. Lees meer over aanbod invoeren.

Opening

In de toolkit vind je PR-materiaal om van je IDO-opening een feestje te maken: een draaiboek voor een opzet, prosecco, ballonnen. Zie ook Laatste stappen richting opening.

Borging

Evalueer het IDO na circa 3 maanden en stel bij indien nodig: hoe is het bereik, welke vragen krijg je, kun je ze naar tevredenheid afhandelen, hoe gaat de doorverwijzing naar lokale partners? Hoe is deze dienstverlening ingebed naast ander basisvaardigheden-aanbod? Behoud je de gekozen uitvoeringsvariant? Leer ook van ervaringen van collega’s, andere bibliotheken en wissel uit via Biebtobieb!
Organiseer voor nieuwe medewerkers en vrijwilligers zelf een vaardigheidstraining. Hiervoor is er een toolkit die je kunt aanvragen bij je POI. Bespreek de mogelijkheden met je POI-adviseur.

Passend Lezen

Nederland kent een groeiende groep ouderen met verminderend zicht. Ondersteuning is belangrijk bij hun ontwikkeling van digitale vaardigheden. Denk aan beeldbellen en e-books, kranten of tijdschriften lezen. Daarom startte de KB in 2020 het project Digitale Inclusie met een leesbeperking. Zij ontwikkelt met Bartiméus, Visio, de Oogvereniging, Vereniging Onbeperkt Lezen, Passend Lezen en SeniorWeb een pilot met workshops. De pilotfase start in 5 bibliotheken: Almere, Hardenberg, Midden-Brabant, OBA en Heiloo.

Workshops Digitale basisvaardigheden

We ontwikkelen workshops die de digitale toegankelijkheid voor deze mensen vergroot. Het gaat om: digitale basisvaardigheden, e-books lezen, beeldbellen en digitale kranten en tijdschriften lezen.
Deze workshops worden vervaardigd door Bartiméus, Visio, Passend Lezen en SeniorWeb, in opdracht van de KB. Die worden in de eerste helft 2021 als pilot gegeven in de 5 bibliotheken.

Mogelijkheden voor mensen met een leesbeperking

Voor mensen die slechter gaan zien, kan de digitale wereld toegankelijker zijn dan de papieren wereld. Vooral de iPad en iPhone bieden mogelijkheden voor blinde en slechtziende mensen. Zo kun je een ‘voice over’ laten voorlezen wat er op het scherm gebeurt of laten vertellen wie er belt. Je kunt beelden vergroten met de zoom-functie, de lettergrootte aanpassen of het contrast veranderen.

Het bibliotheekstelsel zet zich óók in voor mensen met een leesbeperking, bijvoorbeeld met collecties grootletterboeken, luisterboeken en soms daisyroms.
Voor mensen met een leesbeperking bestaat de Bibliotheekservice Passend Lezen (BPL) met specialiseerde materialen: een grote collectie gesproken boeken, kranten en tijdschriften in zowel streaming als op daisyrom en een collectie braille. Verder verzorgen zij aanvullende diensten.

'Middengroep' ondersteunen

Om burgers met een leesbeperking te ondersteunen sprak de KB met partijen die zich inzetten voor mensen met een leesbeperking. Zij bespraken hoe bibliotheken en Passend Lezen zich kunnen inzetten voor digitale inclusie voor deze groep, uitgaande van de voorzieningen en diensten die bibliotheken voor het algemene publiek hebben ingericht. En welke samenwerking nodig is. Voor mensen met een zwaardere leesbeperking zijn algemene voorzieningen niet toereikend. Vaak moet men terugvallen op specialistische zorg. Enerzijds omdat de specialistische kennis ontbreekt, anderzijds omdat specialistische hulpmiddelen nodig zijn.

De middengroep - mensen die in de loop van hun leven een verminderd zicht krijgen - valt letterlijk tussen de algemene en specialistische voorzieningen. In de pilot gaan we op zoek naar mogelijkheden om deze middengroep beter te bedienen.

Zie ook het interview over de pilot voor mensen met verminderend zicht.

Bronnen, inspiratie en voorbeelden

Openingen IDO

Privacy

Inhoudelijk

  • NL leert door, laagdrempelig platform voor laaggeletterden en bijvoorbeeld Oekraïeners die starten met Nederlands spreken, luisteren en schrijven. Met veel gratis online cursussen en intensieve begeleiding door online coaches om naar door te verwijzen.
  • Video Hoe vraag ik STAP-budget aan, UWV 2022.
  • E-tool ‘Dicht de digitale kloof!’ - informatie, tips en oefeningen voor sociaal professionals die achter de voordeur komen bij mensen die moeite hebben om mee te doen aan de online leefwereld, Movisie 2021.
  • DigiD Stap voor stap met instructievideo's en stappenplannen om DigiD te activeren en gebruiken.
  • Digitale Overheid, En Nu?! (DOEN?!) - een coachende aanpak om de autonomie van laaggeletterden te bevorderen, ITTA 2021. Met veel materialen: brochure, trainingen met filmmateriaal, toolbox met onder meer checklists en werkplannen, en praktijkervaringen.
  • Q&A met vragen en antwoorden, en filmpjes uit de praktijk over (beleids)keuzes, samenwerking, vragen en reacties van het publiek, training en praktische zaken.
  • In maart 2021 organiseerde Cubiss een online sessie voor bibliotheken. Bekijk de resultaten van de stamtafel Digitale inclusie met presentaties, video's, toolkit, blueprint-pagina, handreiking en een interview over sociaal werkbedrijven.
  • In oktober 2020 deelde de KB de ontwikkelingen rond de outputregistratietool, die is gelanceerd. Bekijk het webinar over het proces, de methodiek en techniek. Zie ook de presentatie, met een Q&A.
  • Inspirerend webinar Aan de slag met het IDO, presentaties en filmpjes, juni 2020.

Collega-bibliotheken