Basisvaardigheden volwassenen
Mijn bladwijzers

Digitale inclusie

Op deze pagina vind je alles over de aspecten die komen kijken bij het inrichten van een Informatiepunt Digitale Overheid. Ook delen we inspiratie en voorbeelden van andere bibliotheken.

Starten met een Informatiepunt Digitale Overheid

De POI kan je ondersteunen bij alle aspecten rond de opening van een IDO. We noemen kort de belangrijkste aspecten.

Uitvoeringsvariant

Kies hoe jij het IDO wilt uitvoeren. Er zijn grofweg 3 scenario’s, waarin je lokaal variaties kunt aanbrengen:

  • basis - In dit model bestaat het IDO uit een vaste balie of ruimte waar bezoekers tijdens de spreekuren terechtkunnen.
  • altijd beschikbaar - In dit model is er geen sprake van spreekuren, maar is het IDO altijd open voor bezoekers. Dit betekent dat de medewerkers van de bibliotheek fungeren als een ‘lopend IDO’, bij wie bezoekers terechtkunnen met hun IDO-gerelateerde vragen.
  •  brede dienstverlening - In dit model is het IDO onderdeel van een breder informatiepunt, gericht op een breed scala aan vragen van bezoekers.
  • Zie ook Exploitatiemodellen en rendement Informatiepunten Digitale Overheid in Openbare Bibliotheken.

Medewerkers

Beschikbaar zijn:  profiel IDO-medewerker en profiel IDO-kartrekker. Deze beschrijven de resultaatgebieden, hoofdtaken, interne en externe contacten, en competenties (kennis, vaardigheden en persoonskenmerken). En er is een wervingstekst IDO-vrijwilliger met taken, persoonskenmerken en praktische zaken. 

Deskundigheidsbevordering

Training van de IDO-medewerkers vormt een belangrijk onderdeel van het programma Digitale inclusie. Zij moeten als wegwijzer en doorverwijzer de informatie van het Netwerk van Publieke Dienstverleners kunnen vinden en zich inleven in de klant.
Het traject deskundigheidstraject omvat minimaal deze stappen:

  • Alle medewerkers doorlopen individueel de e-learning voor het IDO. Log hiervoor in op Bibliotheek Campus. De e-learning blijft beschikbaar, dus je kunt je kennis snel opfrissen als dat op een later moment nodig is.
  • Vóór de start van de lokale bijeenkomst moeten de werkafspraken (werkwijze, afspraken met partners, IDO-inrichting) duidelijk zijn, zodat POI-begeleider en trainingsacteur de lokale situatie kennen. Dat kan bijvoorbeeld met een interne bijeenkomst. Hiervoor zijn een handleiding lokale IDO-bijeenkomst en een standaardpresentatie lokale IDO-bijeenkomst beschikbaar. 
  • Lokale bijeenkomst(en) bij de bibliotheek met een vaardigheidstraining, onder meer over 'doorvragen' en 'zakelijke empathie'. Maximaal 16 deelnemers per bibliotheek. Bespreek en plan deze bijeenkomst(en) met je POI-adviseur. 

Marketing en communicatie

Voor de zichtbaarheid en bekendheid van het IDO is lokale promotie essentieel. Voor de inrichting en lokale marketing zijn materialen ontwikkeld met een uniforme uitstraling. Zie de tab Marketing.

Lokaal netwerk

Een lokaal netwerk opbouwen is essentieel om mensen met een persoonsgebonden vraag goed te kunnen doorverwijzen. Noodzakelijk hierbij is om partners te interesseren en belangen, doelen en afspraken helder krijgen. De ervaring leert dat dit flink wat tijd vergt. Zeker als partners de bibliotheek als mogelijke concurrent zien. Maak goed duidelijk dat de bibliotheek als wegwijzer optreedt en niet als hulpverlener, en onderzoek hoe je complementair aan elkaar kunt zijn. Onderstreep dat je samen een grotere doelgroep kunt bereiken. Gebruik voor je gesprekken met partners de flyer in de toolkit op de portal Landelijke huisstijl (Folder A4).

Zichtbaarheid aanbod

De publieke dienstverleners verwijzen vragenstellers naar de bibliotheek. Hiervoor moeten zij snel kunnen zien waar men met de vraag terechtkan. De informatie moet dus actueel zijn én blijven. We gebruiken hiervoor database G!DS. De lokale invoer wordt onder meer getoond op:

Correcte en actuele invoer vergroot het aantal bezoekers aan het IDO. Daarnaast toont het onze landelijke opdrachtgevers dat we doen wat we beloven. Waardoor we ook een betrouwbare partner zijn voor de toekomst. HetInformatiepunt.nl kan bovendien een hulpmiddel zijn om IDO-bezoekers correct door te verwijzen naar lokale partners. Lees meer over aanbod invoeren op de tab ICT.

Opening

In de toolkit is onder het kopje PR (voor opening) materiaal beschikbaar om van je IDO-opening een feestje te maken: een draaiboek voor een mogelijke opzet, prosecco, ballonnen. Zie ook Laatste stappen richting opening.

Borging

Evalueer het IDO na circa 3 maanden en stel bij indien nodig. Denk aan: Hoe is het bereik van het IDO, welke vragen hebben bezoekers gesteld, is het gelukt om deze naar tevredenheid af te handelen, hoe verloopt de doorverwijzing naar lokale partners? Hoe is deze dienstverlening ingebed in je bibliotheek naast ander basisvaardigheden-aanbod? Behoud je de gekozen uitvoeringsvariant? Leer ook van de ervaringen van andere collega’s, andere bibliotheken en wissel uit via Biebtobieb!
Organiseer voor nieuwe medewerkers en vrijwilligers zelf een vaardigheidstraining. Hiervoor is een toolkit beschikbaar, die je kunt aanvragen bij je POI. Bespreek de mogelijkheden met je POI-adviseur.

Passend Lezen

Nederland kent een groeiende groep ouderen met verminderend zicht. Ondersteuning is belangrijk bij hun ontwikkeling van digitale vaardigheden. Denk aan beeldbellen en e-books, kranten of tijdschriften lezen. Daarom startte de KB in 2020 het project Digitale Inclusie met een leesbeperking. Zij ontwikkelt met Bartiméus, Visio, de Oogvereniging, Vereniging Onbeperkt Lezen, Passend Lezen en SeniorWeb een pilot met workshops. De pilotfase start in 5 bibliotheken: Almere, Hardenberg, Midden-Brabant, OBA en Heiloo.

Workshops Digitale basisvaardigheden

We ontwikkelen workshops die de digitale toegankelijkheid voor deze mensen vergroot. Het gaat om: digitale basisvaardigheden, e-books lezen, beeldbellen en digitale kranten en tijdschriften lezen.
Deze workshops worden vervaardigd door Bartiméus, Visio, Passend Lezen en SeniorWeb, in opdracht van de KB. Die worden in de eerste helft 2021 als pilot gegeven in de 5 bibliotheken.

Mogelijkheden voor mensen met een leesbeperking

Voor mensen die slechter gaan zien, kan de digitale wereld toegankelijker zijn dan de papieren wereld. Vooral de iPad en iPhone bieden mogelijkheden voor blinde en slechtziende mensen. Zo kun je een ‘voice over’ laten voorlezen wat er op het scherm gebeurt of laten vertellen wie er belt. Je kunt beelden vergroten met de zoom-functie, de lettergrootte aanpassen of het contrast veranderen.

Het bibliotheekstelsel zet zich óók in voor mensen met een leesbeperking, bijvoorbeeld met collecties grootletterboeken, luisterboeken en soms daisyroms.
Voor mensen met een leesbeperking bestaat de Bibliotheekservice Passend Lezen (BPL) met specialiseerde materialen: een grote collectie gesproken boeken, kranten en tijdschriften in zowel streaming als op daisyrom en een collectie braille. Verder verzorgen zij aanvullende diensten.

'Middengroep' ondersteunen

Om burgers met een leesbeperking te ondersteunen sprak de KB met partijen die zich inzetten voor mensen met een leesbeperking. Zij bespraken hoe bibliotheken en Passend Lezen zich kunnen inzetten voor digitale inclusie voor deze groep, uitgaande van de voorzieningen en diensten die bibliotheken voor het algemene publiek hebben ingericht. En welke samenwerking nodig is. Voor mensen met een zwaardere leesbeperking zijn algemene voorzieningen niet toereikend. Vaak moet men terugvallen op specialistische zorg. Enerzijds omdat de specialistische kennis ontbreekt, anderzijds omdat specialistische hulpmiddelen nodig zijn.

De middengroep - mensen die in de loop van hun leven een verminderd zicht krijgen - valt letterlijk tussen de algemene en specialistische voorzieningen. In de pilot gaan we op zoek naar mogelijkheden om deze middengroep beter te bedienen.

Zie ook het interview over de pilot voor mensen met verminderend zicht.

Inspiratie en voorbeelden van collega's

Openingen IDO

Informatief

Collega-bibliotheken