Gezin

De gezinsaanpak beoogt dat ouders hun kinderen ondersteunen en stimuleren in de taalontwikkeling. Ook kunnen ouders werken aan hun eigen basisvaardigheden. Dit is een effectieve aanpak om de cyclus van laaggeletterdheid te doorbreken.

Wanneer ouders zelf goed taal-, reken- en digivaardig zijn, kunnen zij de nieuwsbrief van school lezen, formulieren invullen, snappen wat hun kind op de iPad kan of afspraken met de juf begrijpen. Uit onderzoek blijkt dat ouders gelukkiger, zelfredzamer en sociaal actiever zijn als ze deelnemen aan cursussen lezen en schrijven. Ze zijn onafhankelijker en hun zelfvertrouwen groeit. En zij kunnen meer bijdragen aan de (taal)ontwikkeling van hun kind.  

Ouderbetrokkenheid
Klik voor informatie over ouders en ouderbetrokkenheid bij de programma’s BoekStart, de Voorleesexpress, de Bibliotheek op school en Stichting Lezen.  

• Laagtaalvaardige ouders NT1 en NT2
• Ouders met een lage beheersing van (een van de) basisvaardigheden
• Professionals, directie en medewerkers kinderopvang en basisschool  

Ouders die onvoldoende basisvaardig zijn, zijn vaak moeilijk te bereiken. Via de kinderopvang en de school lukt dit beter. Ouders komen immers met hun kinderen naar het consultatiebureau, op school en zelfs in de bibliotheek. Het bereik is te vergroten door op deze plekken de activiteiten voor (kleine) kinderen te verbinden aan die van het taalhuis.  

De programma’s worden gefinancierd uit verschillende subsidiebudgetten: Tel mee met Taal - ouders, gemeentelijke WEB-gelden, gemeentelijk onderwijsachterstandsbudget.

Uit onderzoek van Kunst van Lezen blijken de volgende factoren succesvol om de cyclus van laaggeletterdheid te doorbreken:

• Focus bij de aanpak van laaggeletterdheid in het laagtaalvaardige gezin
• Zorgvuldige aanpak en lange adem
• Een sterk lokaal educatief en taalhuis-netwerk
• Een verbindende rol van bibliotheken
• Bewustzijn van de grote rol van ouders bij taalontwikkeling
• Interne samenwerking in de bibliotheek om het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid met elkaar te verbinden, rond de programma’s Voorleesexpress, BoekStart, de Bibliotheek op school en de Bibliotheek en basisvaardigheden

• Werken aan bewustwording bij partners en hun medewerkers
• Taal- en woordenschatontwikkeling stimuleren bij kind én ouder
• Voorlezen stimuleren
• Betrokkenheid bij de school stimuleren
• Programma’s aanbieden die ouders stimuleren om (basis)vaardiger te worden

Kijk voor programmasuggesties de themapagina’s Gezin, Taal, Digitaal en Empowerment.

Zie ook: Biebtobieb-groep Gezinsaanpak.

Partners bij de gezinsaanpak en ondersteuning van laagtaalvaardige ouders zijn:

• Gemeenten: afdeling Onderwijs, vooral afdeling Onderwijsachterstand, afdeling MBO (WEB-educatie)
• Taalhuispartners
• Peuterspeelzalen: MT en peuterleidsters
• Basisscholen: MT, leerkrachten, remedial teacher, contactpersoon ouderkamer
• Consultatiebureaus
• Kraamzorg
• Kinderopvangorganisaties
• Jeugdgezondheidszorgorganisaties (JGZ)
• Onderwijsorganisaties
• Welzijns- en maatschappelijke organisaties

In het kader van Tel mee met Taal voorziet de KB in een extra impuls voor bibliotheken voor hun aanpak gericht op laagtaalvaardige ouders.
Eind 2020 wordt hierover meer bekend.

Gericht op de gezinsaanpak

• Webinar Effectiviteit van ouder-kindprogramma's, Rijnbrink 20 oktober 2020. Prof. dr. Roel van Steensel vertelde over wetenschappelijk onderzoek naar deze programma’s, gericht op de stimulering van taal en geletterdheid.
• Ouderbetrokkenheid is een zaak van de bibliotheek: niet als opdrachtnemer maar als gelijkwaardige partner naast het onderwijs. Zij kan een veilige plek bieden voor ouders. Lees hoe Huis voor Taal Lelystad een aanvang maakte, in de presentatie en inzichtkaarten.
• A West Side Story (pagina 4 en 5) wil laagtaalvaardige moeders een positieve ervaring bieden met de inzet van taal bij activiteiten voor hun kinderen. Bibliotheek ’s-Hertogenbosch peilde met partners de behoefte aan een babygroep voor laagtaalvaardige moeders. Cubiss, 2016.
• Waalwijk Taalrijk is gericht op grotere functionele geletterdheid bij ouders én bij kinderen van 0 tot 18. Partners zijn onder meer GGD, welzijnswerk, kinderopvang, scholen, bibliotheek, Taalhuis Waalwijk en gemeente. Alle organisaties ontwikkelen samenhangende activiteiten.
• Interview De succesvolle gezinsaanpak van Waalwijk Taalrijk, Gemeente Waalwijk, ContourdeTwern en Bibliotheek Midden-Brabant.
• Bibliotheek Dalfsen en de school in Nieuwleusen bieden het programma Voor jou en je kind. In de bijeenkomsten gaan ouders aan de slag met thema's met werkboekjes. Zij leren over de (taal)ontwikkeling van hun kind, over activiteiten op school en hoe zij hieraan kunnen bijdragen.
• Interview Collectie voor vluchtelingenkinderen, Karien van Buuren (Rijnbrink) en Tineke Knoester (Bibliotheek Rijn en Venen).
• Interview 'Grijp elke kans om je preventieve en curatieve aanbod te verbinden!, Dirry van de Grampel (Bibliotheek Twenterand)

Gericht op laagtaalvaardige ouders

• Het Doe Mee Café (pagina 3 en 4) van Bibliotheek Capelle aan den IJssel helpt anderstalige ouders van jonge kinderen om tijdens en na de inburgering verder te gaan met de Nederlandse taal. Hiermee geven zij ook hun gezin een zetje. Probiblio, 2019.
• Bibliotheek Haarlemmermeer (pagina 9 en 10) organiseert lessen Nederlands leren voor anderstalige ouders op een dBos-school om de communicatie met de leerkracht over hun kind te verbeteren. De resultaten worden gemeten met de Taalmeter. Uit de evaluatie blijkt het zelfvertrouwen toegenomen en de relatie met de school verbeterd.
• Bibliotheek Kennemerwaard organiseerde met 2 brede scholen en Welzijnsbevordering Lezen in de Keuken. Gezond koken voor jezelf en je kind spreekt veel ouders aan. Op school werd aandacht besteed aan de Schijf van Vijf en traktaties.
• Interview Woonwagenbewoners bereiken bij Bibliotheek Coevorden (Carla Boers)

• Emir heeft plezier, Spel aan huis Nederland en Pharos, 2020; beeldverhaal over het belang van spelen en praten van ouders met jonge kinderen. Voor vve-locaties, kinderopvang en consultatiebureau, of taalactiviteiten met ouders.
• Op weg naar een geletterde generatie, NCJ, 2020
• De kracht van de gezinsaanpak: doorbreek de cyclus van laaggeletterdheid, praktijkvoorbeelden van 4 bibliotheken. Probiblio, 2019.
• Quickscan Gezinsaanpak laaggeletterdheid, Kunst van Lezen 2020, om intern te checken hoe de bibliotheek ervoor staat, of zaken zijn geborgd, hoe de samenwerking loopt. 
• Stappenplan Aanpak laaggeletterdheid bij ouders van Stichting Lezen & Schrijven bij herkennen, bespreekbaar maken en aanpakken van laaggeletterdheid.
• Brochures Doorbreek de cyclus van laaggeletterdheid met de gezinsaanpak, van Kunst van Lezen:
  - deze brochure positioneert de bibliotheek als krachtige speler in de gezinsaanpak; voor potentiële partners.
  - PowerPoint-presentatie die aansluit op de brochure.
  - strategisch stappenplan gezinsaanpak - checklist om te bepalen welke stappen al voor elkaar zijn en welke nog nodig zijn.
• Rapportages en onderzoeken van Kunst van Lezen:
  - De cyclus van laaggeletterdheid doorbreken
  - Eerste evaluatie van de inzet van BoekStartCoaches
  - Laagtaalvaardige ouders bereiken; evaluatie actielijn 4a Tel mee met Taal
  - Werken aan een geletterde samenleving; Meer aandacht voor het laagtaalvaardige gezin