PLEK 3 in de bibliotheek gericht op ontwikkeling van taal, digitale geletterdheid en talent levert een belangrijke bijdrage aan gelijke kansen voor iedereen, in het bijzonder voor kinderen en jongeren die iets extra’s nodig hebben.
Daarnaast geeft PLEK 3 een betekenisvolle invulling aan de maatschappelijke rol van de bibliotheek. Dit en meer blijkt uit de resultaten van de pilot Plek 3, de bibliotheek als derde leeromgeving zien.
Verbind de werelden van kinderen
Een belangrijke randvoorwaarde voor PLEK 3 is het kind centraal stellen en de verschillende werelden van thuis, school en bibliotheek met elkaar te verbinden tot een integrale wereld. Maak als bibliotheek een heldere en duidelijke keuze in de manier waarop PLEK 3 vorm krijgt in de eigen bibliotheek als onderdeel van de omgeving van het kind.
Geborgd in het beleid van de bibliotheek, passend bij de vraag en behoeften van het onderwijs, ouders en gemeente. Bepaal wie wat doet en stem dit af met de school en ouders. Versterk elkaar en maak een afbakening van doelen, gebaseerd op wat de bibliotheek wil bereiken met het aanbieden van aanvullend onderwijs in PLEK 3.
Tekening: Elco van Staveren, Denkschets.nl
Aanvullend onderwijs in opkomst
Niet langer vindt onderwijs en leren uitsluitend thuis of op school plaats. Steeds vaker bieden externe aanbieders ondersteuningsprogramma’s aan kinderen en jongeren voor het wegwerken van achterstanden en het behalen van goede schoolresultaten. Schaduwonderwijs of aanvullend onderwijs op het reguliere onderwijsprogramma is in opkomst en corona maakt dat dit aanbod alleen maar groeit. Het aanvullend onderwijs kent drie functies: vervangend, ondersteunend of verrijkend. De bibliotheek speelt als externe aanbieder met name een rol in de functies ondersteunend en verrijkend aanvullend onderwijs op het reguliere onderwijsprogramma of funderend onderwijs. Bibliotheek Lek & IJssel en Bibliotheek Venlo (zie beschrijving bij management) deden dat ieder op hun eigen manier in het lokale netwerk.
Zet in op ouderbetrokkenheid
Investeer in de samenwerking met de school én ouders. Het merendeel van de bibliotheken werkt via Boekstart en de Bibliotheek op school al samen met kinderopvang en het primair onderwijs. De aanwezigheid van dit netwerk versterkt de samenwerking rond PLEK 3. Samenwerken met ouders en oprecht aandacht schenken aan ouderbetrokkenheid zijn in deze setting essentieel. Immers uit onderzoek blijkt dat ouders het meest bijdragen aan het schoolsucces van kinderen. Met elkaar thuis praten over de activiteiten op school en in de bibliotheek is belangrijk. PLEK 3 besteedt hieraan expliciet aandacht en stimuleert daarmee de thuisbetrokkenheid. Daarnaast biedt dit mogelijkheden om ook de ouders te ondersteunen bij een leven lang leren en daarmee hun kansen te vergroten en meer zelfredzaam te laten zijn. Gezinsgerichte aanpak kan daarbij helpen.
Gezinsaanpak
De pagina gezinsaanpak met informatie over de aanpak van laaggeletterdheid, vanuit 2 gezichtspunten: gericht op zowel ouders als op de kinderen. Deze pagina's zijn nog in opbouw.
Ontwikkeling van taal, digitale geletterdheid en talent
De kansenongelijkheid voor kinderen en jongeren neemt toe stelt de Onderwijsinspectie. Een van de oorzaken is de sociale context van kinderen, maar ook de differentiatie in het onderwijs. Differentiatie kan soms nodig zijn, maar leidt ook tot gescheiden werelden met stereotypen en hokjesdenken. Uit cijfers blijkt dat kinderen van laagopgeleide ouders met dezelfde citoscores als kinderen van hoogopgeleide ouders minder kansen in het onderwijs hebben. Dit komt ook terug in de leesvaardigheid van kinderen en jongeren. Kinderen van laagopgeleide ouders hebben meer kans op taalachterstanden en lopen daarom meer risico om laaggeletterd te worden. Dit wordt het meest duidelijk bij 15-jarigen. In vroegtijdig stadium stimuleren van taal, digitale geletterdheid en talent zijn daarom extra belangrijk voor kinderen in kwetsbare situaties. PLEK 3 kan dit bieden.
Lezen en leesbevordering Jeugd
De pagina lezen en leesbevordering jeugd biedt een overzicht van de programma’s leesbevordering waaraan de KB samen met partners als Stichting Lezen werkt, o.a. Boekstart, de Bibliotheek op school en Jeugdbibliotheek online.
Bibliotheek als netwerkpartner
Zoek de samenwerking met de ouders en de scholen, maar ook met de koepelorganisaties in het primair en voortgezet onderwijs en de gemeente. Aanhaken op de Lokale Educatieve Agenda (LEA) of aansluiten op de agenda van de Gelijke Kansen Alliantie (GKA) biedt mogelijkheden om PLEK 3 te borgen in het gemeentelijk onderwijsbeleid. Door de expliciete aandacht voor kinderen en jongeren in kwetsbare thuissituaties zijn er ook raakvlakken met het sociaal domein binnen het gemeentelijk beleid. Inmiddels zijn meer dan 50 gemeenten aangesloten bij de Gelijke Kansen Alliantie. Thema’s in de GKA-Agenda waarop de bibliotheek kan aansluiten zijn ouderbetrokkenheid, extra onderwijs, taalbevordering, sport en cultuur en loopbaanleren. Betrek school en gemeente bij de ontwikkeling van PLEK 3 en haal de extra kennis in huis als die niet voorhanden in je eigen bibliotheek. Zoek naar lokale/regionale organisaties die professionele ondersteuning bieden bij het ontwikkelen van talenten en/of studiebegeleiding.
Gelijke Kansen Alliantie
De Gelijke Kansen Alliantie (GKA) werkt samen met scholen, gemeenten en maatschappelijk partners aan het verbeteren van de kansengelijkheid in het onderwijs voor kinderen en jongeren met aandacht voor de thuis, school en de omgeving. Inmiddels zijn ruim 50 gemeenten aangesloten bij deze alliantie en werken ze samen aan de GKA-agenda.
Extra middelen vanuit de overheid
De overheid trekt met het Nationaal Programma Onderwijs (17 februari 2021) extra middelen uit ondersteunende programma’s voor het po, vo, mbo en hoger onderwijs om zo leerachterstanden als gevolg van de coronamaatregelen te verminderen. Hierdoor ontstaan allerlei nieuwe initiatieven op zowel ondersteunend als verrijkend aanvullend onderwijs. Veel Bibliotheken zijn daarbij betrokken.
Leeswijzer Dossier Plek 3
Dossier Plek 3 biedt de opbrengsten van de pilot: de resultaten in activiteiten en monitoring van Plek 3 in IJsselstein en Venlo. Daarnaast biedt dit dossier onder andere inzicht in wat experts op het gebied van kansengelijkheid versus sociaal culturele achtergrond van kinderen en jongeren, ouderbetrokkenheid en aanvullend onderwijs ons adviseren. Marketing en communicatie biedt adviezen omtrent communicatie met ouders en laat zien hoe de pilotbibliotheken de werving en communicatie ter hand namen. Als laatste is een eerste inventarisatie opgenomen van andere voorbeelden van ondersteunend en verrijkend aanvullend onderwijs door bibliotheken in bibliotheken.
Aanvullende informatie
In Nederland hebben naar schatting 2,5 miljoen mensen moeite met taal, rekenen en digitale vaardigheden. Dat is een enorm maatschappelijk probleem. Deze beperkte geletterdheid is vaak ook een oorzaak van andere problemen zoals schulden, slechte gezondheid, armoede of een slechte woonsituatie.
Het is dan ook belangrijk achterstanden (geletterdheid en digitale geletterdheid) op jonge leeftijd te voorkomen om zo de kansenongelijkheid onder kinderen tegen te gaan. Speciaal voor kinderen en jongeren in een kwetsbare thuissituatie.