Vanavond heeft wethouder Niko Wiendels weer een gemeenteraadsvergadering. Die bijeenkomsten duren zelden kort: alle acht partijen willen graag hun zegje doen.
Over de beslissing de gemeente weer te laten toetreden tot het landelijke netwerk van openbare bibliotheken hoefde men eind vorig jaar echter niet lang na te denken: het voorstel kon enkel op voorstemmen rekenen. Een heuglijk moment voor de gemeente, maar natuurlijk ook voor de bibliotheek.
‘In 2015 kwam een einde aan de openbare bibliotheek van Buren,’ blikt Wiendels terug. ‘Die stap was puur geboren uit de noodzaak tot bezuiniging. Men besloot verder te gaan met een commerciële partij, Karmac, die vanuit een centrale locatie en twee steunpunten boeken beschikbaar stelde. Daardoor waren we als enige gemeente in Gelderland niet aangesloten bij de openbare bibliotheek. Dat vond ik, toen ik een jaar geleden als wethouder in deze gemeente werd aangesteld, ongelooflijk zonde.’
En dus gingen ze vorig jaar bij elkaar zitten: hij en directeur van de omliggende bibliotheken Lidy Vos. Er moest geld bij, was de logische conclusie. Anders dan enkele jaren geleden kon het geld in de gemeenteraad nu wel bij elkaar worden geschraapt.
‘Sommige gemeenteraadsleden verzuchtten zelfs: eindelijk, we zijn weer terug bij de bibliotheek,’ herinnert Wiendels zich. ‘Ook het feit dat we van andere kanten financiering hebben gekregen, heeft hen over de streep getrokken. Zo hebben we dertigduizend euro aan steun gekregen vanuit de provincie om de kostenimplementatie te kunnen betalen.’
Grijns op het gezicht
Uiteindelijk kwam in november 2020 het besluit: de gemeente Buren werd weer lid. ‘Ik heb nog steeds een grijns op mijn gezicht als we erover praten,’ aldus bibliotheekdirecteur Vos. ‘Enkele maanden nadat ik in 2018 in dienst kwam als directeur van de Bibliotheek Rivierenland, ben ik meteen met de gemeente gaan praten. De commerciële bibliotheek in Buren voldeed niet, vonden de educatieve en maatschappelijke partners in Buren. We zijn als bibliotheek vooral bezig met leesbevordering voor de jeugd de preventie van laaggeletterdheid. Je gunt het de bevolking dat men op die manier geholpen kan worden.’
Het feit dat Buren een tijdje niet aangesloten was, zorgde voor lastige situaties, aldus Wiendels. ‘In Buren hebben we geen middelbare school. Leerlingen moeten dus naar steden en dorpen in de buurt, zoals Tiel en Geldermalsen. Onder schooltijd gaan ze daar vaak naar de bibliotheek. Als jeugdleden mogen ze daar gratis boeken uitzoeken – alleen de jongeren uit Buren mochten dat niet. Dat was enorm treurig.’
Met het gebrek aan een openbare bibliotheek in Buren hadden bewoners, kortom, ook geen toegang tot andere vestigingen van de Bibliotheek Rivierenland. ‘Zo’n negenhonderd bewoners van Buren waren eind 2020 na het verdwijnen van de openbare bibliotheek lid geworden van bibliotheek Rivierenland, tegen het dubbele tarief,’ vertelt Vos. ‘Zulke noodoplossingen hebben ons vijf jaar lang buikpijn bezorgd: met deze tijdelijke regelingen bereiken we niet de mensen die het zo hard nodig hebben.’
Wijd verspreid
De gemeente Buren is geen gemakkelijk werkgebied: de 27 duizend inwoners zijn verspreid over vijftien kernen, die behoorlijk ver uit elkaar liggen. ‘Het liefst willen we iedereen bereiken met aanbod op maat,’ aldus Vos. ‘We werken nu aan een nieuwe aanpak voor de jeugd, met onder andere Buren als pilot. We willen meer inzetten op de kinderen die onze hulp het hardst nodig hebben. En toch: met zo’n grote spreiding is het lastig om de doelgroep te bereiken.’
Met de opening van de vestiging in het dorp Lienden is daarmee de eerste stap gezet. ‘Dat is relatief de grootste plaats,’ aldus Wiendels. ‘We zijn klein begonnen, maar ik ben blij dat we deze maand eindelijk het lintje hebben mogen doorknippen. We zijn blij dat we met de deskundigheid van de bibliotheek als basis nu verder kunnen bouwen aan de aanpak van laaggeletterdheid en aan leesstimulering.’
Ook het onderwijs is blij dat Buren weer een eigen bibliotheek heeft. ‘De basisscholen in kleinere kernen kwamen niet zomaar bij de bibliotheek terecht: die moesten met zijn allen op de fiets tientallen kilometers fietsen of met een busje naar de bieb,’ legt Vos uit. ‘Zij hebben ook een bijdrage geleverd aan de implementatie en betalen mee aan de boekencollecties, als onderdeel van de inzet van de Bibliotheek op school en onze leescoaches.’
Vanwege het coronavirus kon de Burense bibliotheek in de eerste maanden na de opening nog maar beperkt haar dienstverlening uitvoeren. ‘We hebben wel al die tijd afhaaltasjes gemaakt, maar we wilden zoveel meer,’ aldus Vos. ‘We waren blij met wat we konden doen, maar juist de meest schrijnende gevallen raakten ons het meest. We konden de scholen niet in en kwamen de consultatiebureaus niet binnen. De vaccinatiebereidheid onder onze medewerkers is heel hoog: iedereen wil het liefst zo snel mogelijk fysiek aan de slag.’
Lokale en landelijke afspraken
Toen Buren zich weer aansloot bij het landelijke bibliotheeknetwerk, maakte men meteen onderdeel uit van het convenant dat de Bibliotheek Rivierenland in 2019 met haar andere acht gemeenten had gesloten. ‘Daarin boden we een basispakket aan, met opties op extra’s als BoekStart in de kinderopvang, voor het primair en het voortgezet onderwijs, maar ook digitale vaardigheden en de bestrijding van laaggeletterdheid. Vrijwel alle gemeenten kiezen ervoor ons complete aanbod af te nemen. We willen heel graag aan de gemeente van Buren laten zien welke effecten we kunnen behalen, maar vanwege de coronamaatregelen moeten we nog even in de startblokken blijven staan.’
In 2023 wordt het convenant vernieuwd. ‘Dat willen we wel graag doen op grond van mooie cijfers: een groeiend aantal leden en een passend aanbod op scholen en in dorpshuizen,’ aldus Wiendels. ‘We hebben nu al een halfjaar gemist. We konden geen slechter moment kiezen om te beginnen, maar het was hard nodig. De bibliotheek heeft in deze tijd echt gedaan wat ze kon.’
Ook landelijk haakte de Burense bibliotheek direct aan bij nieuwe afspraken: het Bibliotheekconvenant dat in oktober vorig jaar werd ondertekend. ‘De drie maatschappelijke opgaven die daarin worden genoemd, stonden in onze beleidsplannen al centraal,’ aldus Vos. ‘En toch: ook wij hebben een beperkt budget per inwoner. We proberen onze organisatie zo efficiënt mogelijk in te richten, met minder leidinggevende posities en meer verantwoordelijkheid voor mensen op de vloer. Ook op andere vlakken proberen we te vernieuwen, bijvoorbeeld met boetevrij lenen en plasticvrij inwerken. Je moet soms inventief zijn om verder te komen. Ook in Buren hopen we zulke nieuwe stappen te gaan zetten.’