Dashboard Bibliotheekleden
In 2020 was een op de vijf Nederlanders lid van de openbare bibliotheek, zo blijkt uit de gegevens die in het kader van de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob) jaarlijks worden uitgevraagd. Maar wat voor type Nederlanders zijn eigenlijk lid van de bibliotheek? En welke doelgroep bereikt de bibliotheek niet? Om antwoord te kunnen geven op deze en andere vragen heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in samenwerking met 106 bibliotheekorganisaties gegevens verzameld en gekoppeld aan de Basisregistratie Personen. Hiermee biedt het CBS bibliotheken inzicht in de achtergrond van leden en niet-leden in hun werkgebied, per gemeente en per wijk. De resultaten van deze analyse op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau zijn terug te vinden in het Dashboard Bibliotheekleden. Dit dashboard biedt bibliotheken en stakeholders de mogelijkheid de omvang en het aandeel van het lokale ledenbestand te vergelijken met de landelijke cijfers, met de totale provincie of met vergelijkbare gemeentes.
Kwart van de huishoudens is lid van de bibliotheek
Het dashboard biedt niet alleen inzicht in de persoonskenmerken van bibliotheekleden, maar ook in een aantal huishoudkenmerken. Zo blijkt uit de analyse van het CBS dat een op de vier huishoudens in Nederland minimaal één bibliotheeklidmaatschap heeft. Het aandeel bibliotheekleden is het hoogst onder gezinnen met kinderen en huishoudens in de middelste en hoge inkomensklassen. Hoewel de bibliotheken zich met een breed maatschappelijk aanbod op alle type Nederlanders richten, weten zij in bepaalde groepen slechts een klein deel te bereiken. Met name onder gezinnen met lage inkomens, Nederlanders met een Westerse migratieachtergrond en inwoners die een uitkering ontvangen, bevinden zich relatief weinig bibliotheekleden.
Landelijke Gegevensverzameling Bibliotheekleden
Na een succesvolle pilot zijn de KB en het CBS eind 2020 gestart met het project Landelijke Gegevensverzameling Bibliotheekleden. Door gegevens van bibliotheken en CBS-data aan elkaar te koppelen, werd het mogelijk bibliotheken van nieuwe informatie te voorzien over leden en niet-leden in het werkgebied van de bibliotheek. De bibliotheekorganisaties die aan dit project deelnamen, hebben eind 2021 de resultaten ontvangen. Deze tabellen bieden inzicht in de samenstelling van de inwoners, bibliotheekleden en niet-leden in het totale werkgebied van de bibliotheek, per gemeente en per wijk. Dit leverde waardevolle inzichten op, die kunnen helpen de dienstverlening richting bestaande leden te verbeteren. Daarnaast kunnen bibliotheken gerichter inzetten op het aantrekken van nieuwe leden uit specifieke doelgroepen. Zo zijn er bibliotheken aan de slag gegaan met de data om inwoners met een migratieachtergrond beter te bereiken, het gesprek met de gemeente aan te gaan over de gezamenlijke aanpak van kwetsbare doelgroepen en om gereduceerde tarieven voor bepaalde doelgroepen te bespreken. Wil je jouw ervaringen met andere bibliotheken delen? Of wil je aanvullingen of verbeterpunten voor de volgende gegevensverzameling aandragen? Neem dan contact op met Liesbeth Mantel (beleidsmedewerker Bibliotheekstelsel) of Annemiek van de Burgt (adviseur Onderzoek en Kennisdeling).