Activiteiten afgelast
De sluiting van bibliotheken als gevolg van het coronavirus zorgde voor ervoor dat zij hun dienstverlening drastisch moesten herzien. Alle bibliotheken gelastten activiteiten af. Tegelijkertijd zetten zij nieuwe activiteiten op of zetten ze deze om naar een online of telefonische variant. De alternatieve dienstverlening van bibliotheken was vooral gericht op het gebruik van de online Bibliotheek, die in deze periode meer werd gebruikt dan daarvoor. Ook zette men in op kwetsbare doelgroepen via extra aanbod rondom basisvaardigheden.
Wisselende maatregelen
Bibliotheken pasten hun aanbod op verschillende punten aan. Ze richtten de indeling van de vestigingen in op de verplichte anderhalve meter afstand, monitorden het aantal bezoekers en namen maatregelen op het gebied van hygiëne. Waar ruim de helft van de bibliotheken al na de eerste lockdownperiode een afhaalpunt voor boeken opstartte, bleef het aantal organisaties met meer zelfbediening en verruimde openingstijden achter. Het naleven van de steeds wisselende coronaregels vormde voor zowel bibliotheek als bezoekers in deze periode een uitdaging.
Speciaal aanbod voor kwetsbare groepen
Ook tijdens de perioden van beperkte openstelling deden bibliotheken hun best om de meest essentiële faciliteiten open te houden. Ze richtten zich daarbij met name op informatiepunten en computer- en printfaciliteiten. Driekwart van de bibliotheken had daarbij extra aandacht voor kwetsbare groepen, zoals laaggeletterden, niet-digitaal vaardigen en senioren.
Beperking door kennis en apparatuur
Niet in elke bibliotheek waren de kennis en vaardigheden aanwezig om een dergelijke programmering op te zetten: ruim de helft van de bibliotheken gaf zowel tijdens de eerste als tijdens de tweede lockdown aan onvoldoende over deze expertise te beschikken. Zij probeerden dit zelfstandig bij te spijkeren, maar hadden ook behoefte aan landelijke ondersteuning. Ook een gebrek aan de juiste apparatuur vormde een belemmering. Desalniettemin verwacht de meerderheid ook in de toekomst de online programmering voort te zetten, en is men positief over de digitale transitie die de bibliotheek door de coronacrisis heeft doorgemaakt.
Over het onderzoek
Deze uitkomsten zijn afkomstig uit twee onderzoeken, uitgevoerd in de perioden van mei tot en met juli 2020 en mei tot en met juli 2021 via de Bibliotheekmonitor. Het doel van deze onderzoeken was inzichtelijk te maken hoe bibliotheken in deze perioden van sluiting en heropening omgingen met de maatregelen rondom het coronavirus. Welke activiteiten en diensten konden wel en geen doorgang vinden? Hoe richtte men de anderhalvemeterbibliotheek in? Hoe gaven bibliotheken vorm aan hun online en offline programmering? En is deze hierdoor blijvend veranderd? Ook zijn de gevolgen van de maatregelen voor de reguliere werkzaamheden, de inzet van personeel, de mogelijkheden van hybride werken en het bereik van doelgroepen in kaart gebracht.
