Van registratie naar interpretatie
“Toen ik in 2017 aantrad als directeur, wist ik dat we eerst moesten bouwen aan het herstel van de onderlinge relaties. Er zat zoveel ‘spanning op de lijn’”, blikt directeur Anke Bruggeman terug. Er was niet alleen sprake van een slechte relatie met de gemeenten, ook met partners als onderwijs, Saam welzijn en de gebruikers van de ‘Kulturhusen’. Bruggeman: “Er was daardoor nauwelijks uitwisseling over onze doelen en waarde als bibliotheek. Daar moest verandering in komen.” De laatste twee jaar heeft de bibliotheek hard gewerkt aan het herstel van de relaties, en maakte de bibliotheek de omslag van een klassieke bibliotheek naar een bibliotheek met een brede maatschappelijke functie.
In het archief
Daar hoort ook het meten van de opbrengsten bij. Tot nu toe zijn die alleen geregistreerd. De bibliotheek maakte daarbij gebruik van landelijke onderzoeken zoals de Landelijke Effectenmonitor Monitor de Bibliotheek op school. Ook leverde zij gegevens aan voor de Wsob. “Zo’n vragenlijst werd dan braaf door een medewerker of cursusleider ingevuld, en belandde daarna het in het archief. Nu pas gaan we aan de slag met de interpretatie van de gegevens en de kwaliteitsmeting die daarmee samenhangt. Passen de activiteiten die we ontwikkelen ook daadwerkelijk bij onze bezoekers? En hoe kunnen we onderzoek gebruiken voor ons eigen beleid?”, zegt Bruggeman.
Preventie als waarde
“Het meten van opbrengsten helpt ons enorm bij het verbeteren van onze relatie met de gemeente”, vervolgt Bruggeman. De discussie over de maatschappelijke waarde van de bibliotheek was nooit gevoerd, waardoor er veel aannames waren bij wethouders en ambtenaren. Nu lukt het steeds beter die maatschappelijke waarde over het voetlicht brengen. “Heb het dan niet over kwantiteit zoals bezoekersaantallen en uitleencijfers, maar over kwaliteit: wat is de meerwaarde van de bibliotheek voor de burger?”, vertelt zij. Het is volgens haar belangrijk om de focus te leggen op wat je als bibliotheek preventief kunt bijdragen: hoe zorg je dat door bibliotheekprogramma’s burgers niet in de bijstand belanden, minder zorg nodig hebben, minder eenzaam zijn? In die preventieve kant schuilt een enorme waarde als het gaat om participatie van burgers of eenzaamheidsbestrijding. Bruggeman: “Het is belangrijk om die waarde te kapitaliseren.”
'Het meten van opbrengsten helpt ons bij het verbeteren van onze relatie met de gemeente'
Samen presenteren
Een van de projecten waarin dat gebeurt is het programma Digitale Inclusie. “We zijn trots dat we als kleine bibliotheek een van de landelijke koplopers zijn van dit programma dat tot doel heeft om burgers te ondersteunen bij het omgaan met de digitale overheid” licht Bruggeman toe. Om kwetsbare burgers (digi)taalvaardiger te maken, hebben drie vestigingen nu een Infopunt. “Om dat op te tuigen, was het nodig om draagvlak te creëren bij partners zoals Vluchtelingenwerk, gemeente en welzijnswerk. Nu dat staat, kunnen we ook de opbrengsten gaan meten. En helemaal mooi: die resultaten gaan we in de toekomst gezamenlijk presenteren in een jaarverslag”, vertelt Bruggeman.
Indirecte meerwaarde
Ook de relatie met het onderwijs is sterk verbeterd, er zijn nu veel meer scholen aangesloten bij de Bibliotheek op school. Het vraagt een flinke investering van de bibliotheek, maar met de verwachting dat het nog méér oplevert: door kinderen te ontmoeten, kun je ze enthousiasmeren om boeken mee naar huis nemen en naar de bibliotheek te gaan. Als gevolg komen ook hun ouders in de bibliotheek en nemen bijvoorbeeld deel aan een cursus. “En juist díe opbrengsten moeten we bij gemeenten onder de aandacht brengen!” zegt Bruggeman.
Drie gouden tips
- Draagvlak
“Zorg voor draagvlak bij je partners. Een klassieke bibliotheek is dat niet zo gewend, maar het is essentieel het grotere verband te zien. De rol van de bibliotheek verandert, dat vraagt ook om een andere manier van besturen en organiseren.” - Zichtbaarheid
“Maak zichtbaar waar je als bibliotheek van bent en communiceer dat ook. Ik zie vaak dat bibliotheken een mooi project hebben ontwikkeld, maar dat niemand ervan weet.” - Kwalitatief
“Zet altijd in op het kwalitatieve aspect. Daarvoor is het onontbeerlijk je activiteiten in samenhang te zien, ook in relatie met je partners. Om echt effect te sorteren, moeten we gegevens vrijer durven delen.”