De omgeving meer betrekken bij alles wat er in de bibliotheek gebeurt – welke bieb wil dat nu niet? Ook bij de Bibliotheek Westland is dat al lange tijd een van de grote wensen. En hoe kan dat nu beter dan in een makerplaats?
Wie denkt aan het Westland, denkt aan tuinen en groen, weet Natasha Taylor, projectleider van het MAKERLAB-project. Binnen dit project van de KB is onlangs een nieuwe lichting van bibliotheken geselecteerd die aan de slag mogen als makerplaats. Onder begeleiding van verschillende partijen krijgen zij de kans een vernieuwende en professionele maakomgeving neer te zetten.
Elke makerplaats ziet er weer anders uit, afhankelijk van waar de omgeving van de bibliotheek behoefte aan heeft. In het Westland benutten ze hun expertise op het gebied van natuur ten volle. ‘Onze bibliotheek heeft al een kleine tuin, van zo’n vijf bij zeven meter,’ aldus Taylor. ‘We zitten nu nog in de opstartfase van het project. Maar we hebben grootse plannen: we willen onze tuin omtoveren tot een echte makerplaats, waar bezoekers van de bibliotheek proefjes kunnen doen en meer kunnen leren over de natuur.’
Ruimte voor experiment
Want een tuin biedt volop mogelijkheden om te experimenteren, ziet Taylor. ‘In een tuin kun je ook aan de slag met vraagstukken rondom coderen, bijvoorbeeld. Wat dacht je van het ontwikkelen van een systeem dat de planten zelf water geeft? Met zulke vraagstukken kunnen we in onze makerplaats meteen aan de slag. Dat maakt het heel concreet en toepasbaar.’
De belangrijkste doelgroep is nu de jeugd tussen vijf en vijftien jaar. Binnenkort kunnen zij hopelijk hun handen uit de mouwen steken in een van de eerste groene makerplaatsen van Nederland. ‘Ons plan is nodig in de sector. We moeten met z’n allen anders omgaan met de natuur. Hopelijk kan de bibliotheek een plek zijn om mensen te inspireren hiervoor en kennis te delen.’
Een groene makerplaats vraagt ook om groene keuzes. ‘De bibliotheek is van oudsher een heel duurzaam instituut: we stimuleren mensen om boeken niet één keer te lezen en vervolgens in de kast te zetten of weg te gooien, maar zorgen juist voor een deeleconomie. Steeds meer bibliotheken willen burgers ook laten nadenken over het maken van duurzame keuzes op andere vlakken – met boeken, maar ook met lezingen en debatten, bijvoorbeeld. Bij die ambities past een groene makerplaats heel goed. Op deze manier stimuleren we bezoekers nog meer om duurzame keuzes te maken.’
En dan heeft een tuin ook nog een sociaal aspect. ‘Samen in de tuin werken verbroedert,’ weet Taylor. ‘Dat is wat we graag willen in de bibliotheek: een plek creëren waar men elkaar op een informele manier kan ontmoeten en tegelijkertijd iets kan leren.’
Gigagroen
Om dat voor elkaar te krijgen, worden ook activiteiten aangeboden die aansluiten bij de groene makerplaats. ‘Het thema van de volgende Kinderboekenweek is Gigagroen, dus dat sluit alvast mooi aan. Het liefst gaan we elke week in de tuin zitten om voor te lezen. Verder willen we graag experts uitnodigen die meer weten over specifieke groene onderwerpen. Binnenkort komt bijvoorbeeld een imker langs die meer vertelt over de bloemen die je in je tuin kunt laten groeien om bijen aan te trekken. Met deze makerplaats krijgen we er echt een podium bij.’
In een groene makerplaats hoeft het nooit saai te zijn: je kunt er elke seizoen weer andere activiteiten aanbieden. ‘Daarnaast biedt zo’n buitenplek de mogelijkheid om vrijer te experimenteren. Als je een proefje met water wilt uitvoeren, kan dat bijvoorbeeld gewoon.’
Taylor zou iedere bibliotheek wel zo’n tuin gunnen. ‘We begrijpen dat niet iedere bieb daar ruimte voor heeft. Ook een mobiele tuin behoort tot de opties: een kar die je voor de deur kunt zetten, bijvoorbeeld. Daarmee trek je de aandacht van de bezoeker. Je laat zien dat we als bibliotheek meer zijn dan alleen boeken.’
Minikas
Ook bij de Westlandse bibliotheek zijn nog uitbreidingsplannen. ‘Zelf willen we nog een minikas aanschaffen. Verder willen we misschien nog iets met een insectenhotel. Van meedoen aan de nationale vogeltelling tot meten hoe schoon de lucht in je eigen tuin is: we blijven altijd dicht bij de belevingswereld van de bezoeker, zodat die iets kan met kennis die we hier proberen te verspreiden.’
Ze nodigen daarnaast graag experts uit bedrijven in de omgeving uit om meer over zulke onderwerpen te komen vertellen. ‘Dat is voor hen ook winst,’ ziet Taylor. ‘Zij vergaren zo meer naamsbekendheid. Tegelijkertijd kunnen ze ons helpen met hun kennis of met bepaalde materialen.’
Een makerplaats draait om contact maken, vindt Taylor. ‘In wat voor context je elkaar ontmoet, is heel belangrijk. We willen dat mensen onze tuin een inspirerende plek vinden om bij elkaar te komen.’
Bovendien denkt Taylor graag na over welke creatieve vormen een makerplaats allemaal kan aannemen. ‘Daar hoef je niet altijd lasersnijders en 3D-printers aan te treffen, heb ik inmiddels geleerd. Dankzij MAKERLAB heb ik de kans gekregen om met collega’s uit het hele land te sparren. Als we de krachten bundelen, heeft iedere bibliotheek hopelijk binnenkort een eigen makerplaats.’
Over MAKERLAB
MAKERLAB is een proeftuin voor vernieuwing rondom makerplaatsen in bibliotheken. Binnen dit tweejarige project wordt ontwerpend onderzoek gedaan naar de programmering en inrichting van makerplaatsen in hun specifieke lokale context, en worden nieuwe methodes ontwikkeld voor het monitoren van de impact van makerplaatsen. Het project is een samenwerking van TU Delft, Hogeschool Rotterdam, Fers en de KB. In het eerste jaar waren Bibliotheek Hoeksche Waard, Bibliotheek Oldenzaal, Bibliotheek Rivierenland en Bibliotheek Zuidoost Fryslân de pilotbibliotheken. Inmiddels is ook een tweede lichting gestart: Bibliotheek Hilversum, ZINiN (Nijverdal), Bibliotheek Westland en Bibliotheek Rijn en Venen. Het onderzoek loopt van 1 januari 2021 tot 31 december 2022.