Alle bibliotheken namen deel aan het onderzoek
Het landelijke programma de Bibliotheek en basisvaardigheden ondersteunt bibliotheken bij het organiseren van diensten voor mensen met beperkte taal- en digivaardigheden, die daardoor moeilijk kunnen meekomen in de huidige (digitale) kennissamenleving. In het kader van dit programma is de stand van zaken omtrent de product- en dienstverlening van openbare bibliotheken rondom basisvaardigheden voor het kalenderjaar 2019 in kaart gebracht via de Bibliotheekmonitor, voorheen het Bibliotheekonderzoeksplatform (BOP). Aan dit onderzoek namen alle 145 (basis)bibliotheken in Nederland deel. Daarmee bieden de uitkomsten een uniek inzicht in het volledige aanbod rondom basisvaardigheden in de openbare bibliotheek.
Acht op de tien bibliotheken aan de slag met gezinsaanpak
Met de gezinsaanpak sluiten de bibliotheken aan bij een van de tien maatregelen uit de Vervolgaanpak Laaggeletterdheid 2020-2024: Effectieve preventieve aanpak - een landelijk ondersteuningsprogramma voor leesbevordering, met de focus op laagtaalvaardige gezinnen. De tendens die is ingezet vanuit het actieprogramma Tel mee met Taal is voor het tweede opeenvolgende jaar zichtbaar in de toename van het aanbod voor laagtaalvaardige ouders. Inmiddels kunnen laagtaalvaardige ouders bij acht op de tien bibliotheekorganisaties terecht voor aanbod rondom het gezin. De meeste bibliotheken bieden in dit kader ondersteuning aan in de vorm van de VoorleesExpress en/of een BoekStartcoach.
29 Informatiepunten Digitale Overheid
Op 1 juli 2019 openden de eerste Informatiepunten Digitale Overheid in de bibliotheek. Eind 2019, het eerste jaar van het programma Digitale Inclusie, had 10% van de bibliotheekorganisaties – de vijftien zogeheten kopgroep-bibliotheken – een informatiepunt gericht op de (digitale) overheid. In totaal waren in 2019 op 29 bibliotheeklocaties dergelijke informatiepunten te vinden. De kopgroep-bibliotheken registreerden circa 900 bezoekers. Zij kregen de meeste vragen binnen over de Belastingdienst en DigiD. In 2020 en 2021 wordt het programma verder uitgerold en gemonitord, onder andere met de Bibliotheekmonitor.
Meer fte en vrijwilligers beschikbaar voor basisvaardigheden
Niet alleen in het aanbod, maar ook in de inzet van personeel is de verschuiving naar de brede maatschappelijke bibliotheek goed zichtbaar. Vrijwel alle bibliotheekorganisaties zetten specialisten op het gebied van basisvaardigheden in, zoals een consulent basisvaardigheden of een coördinator (digi)Taalhuis. De afgelopen jaren is het totaal aantal fte voor de dienstverlening ieder jaar gestegen: van 99 fte in 2016 naar 224 fte in 2019. Het aantal vrijwilligers voor basisvaardigheden is in de afgelopen 3 jaar verdubbeld: van bijna 4 duizend vrijwilligers in 2016 naar 8,7 duizend in 2019. Deze vrijwilligers worden met name ingezet voor uitvoerende werkzaamheden, zoals ondersteuning bij het oefenen van spreekvaardigheid of digitale vaardigheden en de begeleiding van workshops of leesclubs.
Effectiviteit van de dienstverlening
Waar de profilering van de maatschappelijke bibliotheek, de samenwerking met partners en de expertise binnen de bibliotheek als zeer succesvol worden ervaren, hebben niet alle bibliotheken voldoende zicht op de effectiviteit van de (lokale) dienstverlening. Rondom dit onderzoek worden diverse hulpmiddelen gepubliceerd die bibliotheken hierbij kunnen helpen. Daarnaast zijn op Bibliotheekinzicht meer landelijke inzichten in de effectiviteit van de dienstverlening terug te vinden.
Landelijke resultaten lokaal inzetten
Deze landelijke rapportage biedt diverse aanknopingspunten om het gesprek met de gemeente en andere samenwerkingspartners aan te gaan. Daarnaast zijn de resultaten verwerkt in een landelijke infographic en zijn per provincie infographics beschikbaar voor de provinciale ondersteuningsinstellingen (POI’s). De bibliotheken beschikken tevens over een individuele infographic, waarmee de dienstverlening rondom basisvaardigheden ook op lokaal niveau in kaart is gebracht. Zowel de landelijke en provinciale als de lokale resultaten zijn nader te analyseren via het Dashboard Basisvaardigheden op Bibliotheekinzicht. Dit dashboard biedt de bibliotheken de mogelijkheid hun individuele resultaten af te zetten tegen de landelijke cijfers, de resultaten van de provincie en bibliotheken van vergelijkbare grootte. Dit dashboard vervangt de individuele rapportage die deelnemende bibliotheken voorgaande jaren hebben ontvangen.
