Basisvaardigheden volwassenen
Mijn bladwijzers

Taal

Niet goed kunnen lezen, schrijven en rekenen heeft grote impact op je leven. In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen vanaf 16 jaar hier moeite mee. Dat is ongeveer 1 op de 6 mensen, van wie meer dan de helft van Nederlandse afkomst is. De groep 16- tot 65-jarigen binnen deze groep telt 1,8 miljoen mensen.
Inhoudsopgave

Nieuws

Meer nieuws

Agenda

Meer agenda-items

Mensen die niet voldoende kunnen lezen, schrijven en rekenen ervaren dagelijks problemen met zaken als reizen per openbaar vervoer, voorlezen aan kinderen, pinnen en digitaal betalen, computeren, informatie begrijpen die belangrijk is voor gezondheid, en formulieren invullen.

Onderzoek toont dat de gevolgen groot zijn voor de mensen zelf, en voor (de kosten voor) de samenleving als geheel. Laaggeletterden zijn vaker (langdurig) arm dan geletterden, hebben vaker schulden, gezondheids­problemen, en ze hebben meer moeite om werk te vinden en te houden.
De cijfers verschillen flink per gemeente, zo is te zien op GeletterdheidInZicht.nl. 
Op Bibliotheekinzicht.nl vind je meer achtergrond, onderzoeken en cijfers.

Doelgroepen

  • mensen die Nederlands als moedertaal hebben (NT1), maar die moeite hebben met lezen en schrijven. Deze groep is verder onder te verdelen in persona's.
  • mensen die Nederlands als tweede taal leren (NT2)

Leermiddelen

Zie de leermiddelen rond Taal in het Trefpunt leermiddelen.

De rol van de bibliotheek

Bestrijden

Vrijwel alle bibliotheken bieden producten of diensten aan rond taalvaardigheid en digitale vaardigheden. Taalhuizen zijn inmiddels een onlosmakelijk onderdeel van het bibliotheekaanbod geworden. Ze bieden intensieve begeleiding in taal-, reken- en digitale vaardigheden om (taal)achterstanden bij volwassenen te bestrijden. Schaamte maakt laaggeletterden lastig te bereiken. Taalhuizen proberen het taboe te doorbreken.
Zie ook Ikwilleren.nl en HetInformatiepunt.nl.
Zie ook NL leert door, laagdrempelig platform voor laaggeletterden en bijvoorbeeld Oekraïeners die starten met Nederlands spreken, luisteren en schrijven. Met veel gratis online cursussen en intensieve begeleiding door online coaches.

Voorkomen

Achterstanden bij de jeugd voorkomen, gebeurt vooral binnen het programma Kunst van Lezen. Bibliotheken richten zich met het programma BoekStart op baby’s en jonge ouders. Met de Bibliotheek op school ondersteunen zij het basis- en voortgezet onderwijs. De VoorleesExpress stimuleert laagopgeleide ouders en hun opgroeiende kinderen in de taalontwikkeling.
Bibliotheken werken zodoende steeds meer aan een gezinsaanpak om de cyclus van laaggeletterdheid te doorbreken.

Programmering

Samenwerkingspartners

Om laaggeletterden beter te kunnen bereiken en verder te helpen, is samenwerking noodzakelijk. Dat geldt zeker voor de gemeente. En daarnaast voor lokale partners, vooral de organisaties die al wel contact hebben met de doelgroep. Veel bibliotheken werken samen met onder meer Welzijnswerk, beroepsonderwijs, Vluchtelingenwerk, ROC’s, private taalaanbieders en lokale vrijwilligersorganisaties.

Zie ook:

Bronnen

  • Toolkit Taal, Gebruiker centraal en andere organisaties, hulpmiddelen gegroepeerd op thema's als alternatieven voor ouderwetse of ambtelijke woorden, gebruik van beeld, beleid voor duidelijke taal, Direct Duidelijk Deal, stappenplan Schrijven voor toptaken, organisaties en veel meer. 
  • Moedertaal in NT2, met moedertaalspecifieke problemen en kansen bij het leren van Nederlands, voor 15 talen. De site toont de belangrijkste verschillen tussen de moedertaal en het Nederlands.
  • Artikel Over diep lezen in een digitale wereld, Oefenen.nl, 2023. Wat is diep lezen? Hoe verschillen lezen van papier en van een scherm? Eliane Segers leidt je door de actualiteit van het lezen. Er zijn nieuwe termen en nieuwe inzichten. Welke vaardigheden veronderstelt het lezen van hypermedia (multimediale teksten met hyperlinks)? En wat betekent dit voor zwakke lezers?
  • Handreiking Breed Kwaliteitsbeleid Laaggeletterdheid, Het Begint met Taal, 2021 over de kwaliteit van volwasseneneducatie. 
  • Handreiking Kwaliteit bij aanpak laaggeletterdheid met het document, Rijksoverheid en VNG, 2022 via de website Expertisepunt Basisvaardigheden.
  • Terugblik Boom NT2-programma's in de praktijk, mei 2021. Introductie op de programma's, en de kennis en ervaringen van collega's.

Voorbeelden van collega's en partners

Interviews

Meer interviews