Gezinsaanpak: Netwerk & Beleid

Vanaf eind 2024 moeten alle Nederlandse gemeenten de regierol op zich nemen voor de aanpak van laaggeletterdheid. Dat is inclusief de gezinsaanpak en juist hiervoor is een goed aangestuurde netwerksamenwerking van groot belang. Daarom heeft het ministerie van OCW besloten dat er een instrumentarium moet worden ontwikkeld om gemeenten te ondersteunen. Een samenwerkingsverband van Stichting Lezen (penvoerder), de KB en Stichting Lezen & Schrijven werkt hieraan in het project Gemeentelijke Gezinsaanpak Geletterdheid. Gemeenten kunnen de ondersteuning goed gebruiken van partijen die al werken met de gezinsaanpak, waaronder de bibliotheek.

Instrumenten

De onderstaande documenten helpen je om de interne organisatie sterker in te richten op de gezinsaanpak. Ook vind je in deze documenten informatie over het werken aan een robuust lokaal netwerk rond dit thema.

• Kennisblad Gezin en Basisvaardigheden, Stichting Lezen en Schrijven 2023. Feiten en cijfers over aantallen ouders met lage basisvaardigheden, hun achtergrond, en wat dit betekent voor hun kinderen. Met een overzicht wat Stichting LenS doet om laaggeletterdheid in gezinnen aan te pakken, en wat je als professional zelf kunt doen. 
• Bouwen aan leesbevordering 0-4 jaar, Cubiss 2023. Aanpak en aanbod van de bibliotheek voor leesbevordering in de kinderopvang. Met haar collectie en brede kennis op het vlak van taalontwikkeling kan de bibliotheek de kinderopvang adviseren, aan de hand van bouwstenen die samen een stevig fundament vormen. De focus ligt op de rol van de kinderopvang, maar ook op de taak van de kinderopvang om juist ook ouders te betrekken en hun rol te versterken.
• Taal in het gezin - Wat werkt volgens experts?, Expertisepunt Basisvaardigheden, 2023. Ervaringsdeskundigen en experts uit de wetenschap en praktijk vertellen wat werkt in de aanpak bij het versterken van taal in gezinnen, zowel met Nederlands als thuistaal als met een andere thuistaal. 
• Samenwerking bibliotheek en kraamzorg Limburg, Cubiss 2023. Zorgprofessionals en de taalontwikkeling van het jonge kind. 
• Terugblik online bijeenkomst Hoe betrek je de gemeente bij de gezinsaanpak?, Rijnbrink 2023
• Een kansrijke start voor ieder kind, Cubiss 2022. In het actieprogramma Kansrijke Start werken gemeenten en het Rijk samen met alle betrokken partijen bij de eerste 1.000 dagen van het kind (vanaf het begin van de zwangerschap) aan een goede start voor zoveel mogelijk kinderen. Denk aan het ziekenhuis, het consultatiebureau, de GGD, kinderopvangorganisaties en scholen.
• Wegwijzer Gezinsaanpak - Probiblio, oktober 2023. Geeft houvast in het proces van de bibliotheek bij het werken met de gezinsaanpak, en het verbinden van activiteiten voor ouders en voor kinderen. Beschrijft onmisbare thema’s in het proces van de gezinsaanpak. 
• Opbrengsten van het project Kwaliteitsimpuls laagtaalvaardige ouders, 2022:
  -  Evaluatieonderzoek Kwaliteitsimpuls laagtaalvaardige ouders - managementsamenvatting  
  -  Evaluatieonderzoek Kwaliteitsimpuls laagtaalvaardige ouders - volledige rapportage 
  -  Zeven succesfactoren voor een effectieve gezinsaanpak  
• Lezen lokaal verankeren: werken aan een sterk leesbevorderingsnetwerk - Stichting Lezen, 2021. Deze brochure ondersteunt bibliotheekdirecties bij het versterken van leesbevorderings­netwerken en de positie van de bibliotheek binnen dat lokale krachtenveld. Hierbij komt de gezinsaanpak ook aan bod. 
• Aanhaakkalender Gezinsaanpak - Cubiss, 2021. Geeft inzicht in de momenten waarop je met partners het belang van (voor)lezen onder de aandacht kunt brengen. Voor kinderen van -9 maanden tot en met 8 jaar.
• Doorbreek de cyclus van laaggeletterdheid - Stichting Lezen en KB, 2019. Dit strategisch stappenplan beschrijft wat nodig is voor de bibliotheek om sterker in te zetten op de gezinsaanpak. Zowel aanpassingen aan de interne organisatie, als ontwikkelingen binnen het lokale speelveld.
• Doorbreek de cyclus van laaggeletterdheid met de gezinsaanpak - Stichting Lezen en KB, 2019. Deze brochure schetst het belang van de gezinsaanpak. Je kunt hem intern gebruiken om bewustzijn te creëren bij de eigen medewerkers, en bij gesprekken met partners binnen het lokale netwerk.
• Doorbreek de cyclus van laaggeletterdheid met de gezinsaanpak - Stichting Lezen en KB, 2019. Deze Powerpoint-presentatie kun je aanpassen aan de eigen situatie. Gebruik hem bij het gesprek met partners over de gezinsaanpak.

Kijk bij Voorbeelden van collega's, hoe andere bibliotheken het aanpakken.