Achtergrond van de Landelijke Gegevensverzameling Bibliotheekleden
Na een succesvolle pilot zijn de KB en het CBS eind 2020 gestart met het project Landelijke Gegevensverzameling Bibliotheekleden. Door gegevens van bibliotheken en CBS-data aan elkaar te koppelen, werd het mogelijk bibliotheken van nieuwe informatie te voorzien over leden en niet-leden in het werkgebied van de bibliotheek. In totaal namen 106 bibliotheekorganisaties deel aan dit project, dat lokaal en landelijk zeer interessante resultaten opleverde. Zo bleek uit de analyse van het CBS dat een op de vier huishoudens in Nederland minimaal één bibliotheeklidmaatschap heeft. Het aandeel bibliotheekleden was in 2020 het hoogst onder gezinnen met kinderen en huishoudens in de middelste en hoge inkomensklassen. Onder gezinnen met lage inkomens, Nederlanders met een westerse migratieachtergrond en inwoners die een uitkering ontvangen, bevonden zich relatief weinig bibliotheekleden.
Doe mee aan de nieuwe ronde
In 2022 starten we met een nieuwe ronde van de Landelijke Gegevensverzameling Bibliotheekleden. We trekken hierin gelijk op met de jaarlijkse Wsob Gegevenslevering en hanteren we 31 december 2022 als peildatum. De resultaten worden medio 2023, tegelijkertijd met de jaarlijkse Bibliotheekstatistieken, gepubliceerd. Heeft jouw bibliotheek in 2020 niet deelgenomen aan dit project, maar wil je graag aansluiten? Meld je dan aan door een mail te sturen naar Annemiek van de Burgt. Na aanmelding stelt het CBS een leveringsovereenkomst op. Bibliotheken die vorig jaar hebben meegedaan, hoeven zich niet opnieuw aan te melden. Zij worden in de voorbereiding door het CBS benaderd over aanlevering van de gegevens.
Wat levert het op?
Voor de bibliotheekorganisaties die aan dit project deelnemen, verwerkt het CBS de resultaten in lokale tabellen, die inzicht bieden in de samenstelling van de inwoners, bibliotheekleden en niet-leden in het totale werkgebied van de bibliotheek, per gemeente en per wijk. Daarnaast bundelt de KB de resultaten op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau in het dashboard Bibliotheekleden. De lokale tabellen en het landelijke dashboard leveren waardevolle inzichten op, die kunnen helpen de dienstverlening richting bestaande leden te verbeteren. Daarnaast kunnen bibliotheken gerichter inzetten op het aantrekken van nieuwe leden uit specifieke doelgroepen. Zo zijn bibliotheken naar aanleiding van de Landelijke Gegevenslevering Bibliotheken aan de slag gegaan met de data om inwoners met een migratieachtergrond beter te bereiken, het gesprek met de gemeente aan te gaan over de gezamenlijke aanpak van kwetsbare doelgroepen en om gereduceerde tarieven voor bepaalde doelgroepen te bespreken.
Werkwijze
De KB en het CBS streven ernaar de belasting voor de bibliotheekorganisatie zo klein mogelijk te houden. Uiterlijk begin december starten we met de voorbereiding en verdere communicatie over de gegevensverzameling. Wij vragen om de gegevens van een contactpersoon die technische kennis heeft van de ledenadministratie van jouw bibliotheeksysteem. Aan diegene wordt in januari 2023 een export van de ledengegevens gevraagd. Het CBS koppelt en analyseert de gegevens. Allereerst wordt in februari-maart een kwaliteitsanalyse uitgevoerd om te onderzoeken hoeveel van de aangeleverde leden gekoppeld kunnen worden. Indien de uitkomsten van de kwaliteitsanalyse positief zijn, wordt de data in april-juni verder geanalyseerd en verwerkt in tabellen. Nadat de gegevens zijn gepseudonimiseerd, gekoppeld en geanalyseerd, ontvangt bibliotheek in juli 2023 verrijkte informatie over de leden en hoe zij zich verhouden tot de algemene bevolking in het verzorgingsgebied. Waar mogelijk is deze informatie uitgesplitst naar wijk en buurt.
Privacy
De wettelijke grondslag voor het CBS is de Wet op het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het opvragen van gegevens van bibliotheekleden valt onder de bevoegdheden die in deze wet staan beschreven. De persoonsgegevens worden na levering aan het CBS versleuteld opgeslagen. Ook de andere beveiligingsmaatregelen binnen het CBS zorgen ervoor dat de privacy van de individuele bibliotheekleden zorgvuldig wordt beschermd.