Eén op de vijf activiteiten in alternatieve vorm georganiseerd
Bibliotheken geven invulling aan de verschillende kernfuncties uit de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorziening (Wsob) met een variatie aan activiteiten. In 2014 werden door alle bibliotheekorganisaties samen ruim 72 duizend activiteiten geteld. In de jaren daarna tekende zich een stijging af tot ruim 220 duizend fysieke activiteiten in 2019. In 2020 hebben de coronamaatregelen zichtbaar effect gehad op de activiteiten georganiseerd door bibliotheken. Vrijwel alle bibliotheken hebben activiteiten afgelast of uitgesteld. Negen op de tien bibliotheken hebben in coronatijd nieuwe activiteiten opgezet en/of activiteiten omgezet naar een andere vorm, zoals online bijeenkomsten en telefonische spreekuren. Op basis van nauwkeurige registratie (door 79% van de bibliotheken) en schatting (door 21% van de bibliotheken) kwam het aantal georganiseerde activiteiten in 2020 uit op bijna 143 duizend activiteiten. Vier op de vijf activiteiten zijn in fysieke vorm georganiseerd, voor één op de vijf activiteiten is een andere vorm gekozen.
*Vanaf 2020 zijn niet alleen fysieke, maar ook activiteiten in andere vorm uitgevraagd.
Activiteiten primair gericht op leesbevordering
De meeste activiteiten die openbare bibliotheken organiseren, sluiten aan op de kernfuncties leesbevordering en kennismaking met literatuur (bijna 69 duizend activiteiten) en educatie en ontwikkeling (ruim 51 duizend activiteiten). Ook voorgaande jaren werden de meeste activiteiten rondom deze twee kernfuncties georganiseerd. Hoewel het aantal activiteiten rondom vrijwel alle kernfuncties is gedaald, hebben bibliotheken zich in 2020 onverminderd ingezet voor leesbevordering en kennismaking met literatuur. Rondom deze kernfunctie zijn in 2020 zelfs iets meer activiteiten georganiseerd dan in 2019: circa 54 duizend fysieke activiteiten en bijna 15 duizend activiteiten in andere vorm.
Breed aanbod aan informatiepunten
Rondom de kernfunctie kennis en informatie werden in 2020 ruim 10 duizend activiteiten georganiseerd. Daarnaast bieden vrijwel alle bibliotheekorganisaties één of meer informatiepunten aan (96%). In totaal bevonden zich in 2020 circa 1.600 fysieke informatiepunten in de vestigingen van openbare bibliotheken, gemiddeld 2 per (hoofd)vestiging. Hoe groter het aantal inwoners in het werkgebied, hoe meer informatiepunten de bibliotheekorganisaties aanbieden. De typen informatiepunten zijn zeer uiteenlopend. De meeste informatiepunten zijn ingericht rondom thema’s als basisvaardigheden (91%) en lezen met een leesbeperking (79%); deze komen in bibliotheekorganisaties van diverse omvang voor. Informatiepunten gericht op meer specifieke domeinen, zoals werk, inkomen en loopbaan, juridische zaken, overheid en gezondheid en opvoeding komen ook relatief vaak voor, vooral in bibliotheken met een groter werkgebied (100.000 inwoners of meer).
Veel en diverse samenwerking
In de dienstverlening die rondom de vijf kernfuncties aangeboden wordt, werken bibliotheken samen met veel en diverse partnerorganisaties. Gemiddeld werkten bibliotheken in 2020 samen met 16 verschillende partners om de kernfuncties uit te voeren. Vrijwel alle bibliotheken werken met de samen met de (lokale) overheid (98%), het onderwijs (96%) en partners uit het domein basisvaardigheden (zoals Stichting Lezen & Schrijven en andere taal- en digitaalaanbieders) (94%). Veel van deze samenwerkingsverbanden vinden plaats in het kader van landelijke programma’s, zoals de Bibliotheek en basisvaardigheden, BoekStart en de Bibliotheek op school.
Bron: Van de Burgt & Van de Hoek, 2021; KB, 2021.
Landelijke programma’s
Met diverse metingen die zijn uitgezet via de Bibliotheekmonitor (voorheen het Bibliotheekonderzoeksplatform) is onderzoek uitgevoerd naar de landelijke programma’s waarmee in 2020 verdere invulling is gegeven aan de kernfuncties. In het kader van Tel mee met Taal en Kunst van Lezen is onderzoek uitgevoerd naar de dienstverlening van bibliotheken op het gebied van basisvaardigheden, BoekStart en de Bibliotheek op school. De coronamaatregelen zijn in 2020 ook van invloed geweest op deze dienstverlening. Zo werden er minder BoekStart koffertjes uitgedeeld, brachten minder scholen groepsbezoeken aan de bibliotheek en werden er minder informatiebijeenkomsten voor ouders, scholen en kinderopvang georganiseerd. Tegelijkertijd boden veel bibliotheken alternatieve dienstverlening aan, zoals online voorleesactiviteiten, ondersteuning bij het thuisonderwijs en boekpromotievideo’s (Van den Dool & Van de Hoek, 2021a-c).
Bronvermelding
- Dool, A. van den & Hoek, S. van de (2021a). Voor- en vroegschoolse educatie in de bibliotheek. Onderzoeksresultaten Bibliotheekmonitor-enquête dienstverlening voor- en vroegschoolse educatie, 2019-2020. Den Haag: KB.
- Dool, A. van den & Hoek, S. van de (2021b). Bibliotheken en de samenwerking met het primair onderwijs. Onderzoeksresultaten Bibliotheekmonitor-enquête samenwerking primair onderwijs, 2019-2020. Den Haag: KB.
- Dool, A. van den & Hoek, S. van de (2021c). Bibliotheken en de samenwerking met het voortgezet onderwijs. Onderzoeksresultaten Bibliotheekmonitor-enquête samenwerking voortgezet onderwijs, 2019-2020. Den Haag: KB.
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), StatLine (2021a). Openbare bibliotheken; leden, collectie, uitleningen vanaf 1900.
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) (2021b) Activiteiten bij openbare bibliotheken 2017-2020.