Dossier Bibliotheekstatistiek 2022

Het totaal aantal aangeschafte fysieke materialen (exemplaren) in het kalenderjaar, inclusief aanschaf ten behoeve van verhuurd materiaal en specifieke deelcollecties van school-mediatheekdiensten (bijvoorbeeld in het kader van de Bibliotheek op school), materiaal voor uitleenposten en dergelijke. Materialen uit de (voormalige) PLUScollectie worden ook meegeteld. Peildatum: 31 december 2022.

Om gebruik te kunnen maken van de producten van de landelijke digitale openbare bibliotheek moet een gebruiker een account aanmaken bij de digitale bibliotheek. Dit account kan gekoppeld worden aan het lidmaatschap van de lokale of digitale bibliotheek. Accounts die niet zijn geactiveerd en niet gekoppeld kunnen worden aan een geldig lidmaatschap worden niet meegerekend. Peildatum: 31 december 2022.

Het aantal geldige accounts op 31 december 2022 waarmee in het peiljaar minstens één digitaal product is gebruikt.

Leden die in 2022 minimaal één boek of ander materiaal via het lidmaatschap van de openbare bibliotheek hebben geleend.  

Fysieke activiteiten, in 2022 georganiseerd door de bibliotheek. De activiteit hoeft niet in de bibliotheek plaats te vinden, maar de bibliotheek is wel (een van) de organiserende partij(en). Deelnemers van de activiteit kunnen zowel bibliotheekleden als niet-leden zijn. Activiteiten voor het primair en voortgezet onderwijs, zowel in de bibliotheek als op school, met uitzondering van klassikaal lenen, worden ook meegerekend. Cursussen die worden aangeboden door de bibliotheek, worden per cursusdag of -bijeenkomst als één aparte activiteit meegeteld. Een tentoonstelling wordt – ongeacht de duur – meegeteld als één activiteit. Het beschikbaar stellen van ruimte voor besloten bijeenkomsten (zaalverhuur) wordt niet meegeteld. Ook informatiepunten, zoals het Informatiepunt Digitale overheid of het Informatiepunt Lezen, tellen niet mee.

Activiteiten in een andere vorm, in 2022 georganiseerd door de bibliotheek. Het gaat hierbij om activiteiten die niet fysiek hebben plaatsgevonden (in de bibliotheek of op een andere locatie), maar bijvoorbeeld telefonisch, online, via televisie, radio, podcast of in een andere vorm. De bibliotheek is (een van) de organiserende partij(en). Deelnemers van de activiteit kunnen zowel bibliotheekleden als niet-leden zijn. Activiteiten voor het primair en voortgezet onderwijs worden ook meegerekend. Cursussen worden per cursusdag of -bijeenkomst als één aparte activiteit meegeteld. Informatiepunten, zoals het Informatiepunt Digitale overheid of het Informatiepunt Lezen, tellen niet mee.

Denk hierbij aan activiteiten gericht op de ontwikkeling van informatievaardigheden en mediawijsheid voor het primair en voortgezet onderwijs, activiteiten voor volwassenen op het gebied van taalvaardigheid en digitale vaardigheden.

Het gaat hier om activiteiten gericht op informatie en kennisdeling, zoals voorlichtingsbijeenkomsten of informatieavonden over onderwerpen zoals werk en inkomen, gezondheid en juridische, maatschappelijke en wetenschappelijke thema’s.

Activiteiten zoals lezingen, exposities, cursussen, workshops, theatervoorstellingen, filmvertoningen, concerten, open podium (bijvoorbeeld poëzie of zang), kunstroutes en stadswandelingen.

Activiteiten rondom leesbevordering voor het primair en voortgezet onderwijs, voor- en vroegschoolse educatie, buitenschoolse activiteiten op het gebied van lezen en leesclubs.

Activiteiten gericht op samenkomst (bijvoorbeeld inloopkoffie, themacafé, lunch, quiz, markt) en/of discussies over maatschappelijke thema’s.

Kosten die verband houden met de kantoororganisatie, maar niet onder huisvestingskosten en personeelskosten vallen. Hiertoe behoren ook kosten voor hard- en software, leden- en uitleen en catalogussystemen, toegang tot internet en netwerkverbindingen. 

Materialen die niet meer worden aangeboden in de collectie van de bibliotheek. Materialen worden om verschillende redenen afgeschreven, bijvoorbeeld door beschadiging of omdat ze niet worden uitgeleend.

Een arbeidsjaar of fulltime equivalent (fte) geeft aan hoeveel uren een werknemer met een volledige baan per jaar werkt. Volgens de cao voor bibliotheken bestaat een volle werkweek uit 36 uur.

Een verzamelnaam voor muziekcd’s, dvd’s, luisterboeken, games, daisy-roms en overige audiovisuele materialen (bijvoorbeeld videofilms). Peildatum: 31 december 2022. 

Bibliotheekorganisaties waarin zowel de bibliotheek als andere instellingen verenigd zijn en waarin zaken als bestuur, financiële en juridische zaken gezamenlijk worden opgepakt.

De kosten die rechtstreeks met de kosten van aanschaf en onderhoud van de collectie en media te maken hebben, inclusief leenrecht en verzekering van de collectie.

Het totaal aantal fysieke exemplaren in eigendom van de bibliotheken, inclusief verhuurd materiaal en collecties ten behoeve van school-mediatheekdiensten (bijvoorbeeld in het kader van de Bibliotheek op school), materiaal voor uitleenposten en dergelijke. Materialen uit de (voormalige) PLUScollectie worden ook meegeteld. Peildatum: 31 december 2022. 

Gesproken boeken op een Daisy-rom ten behoeve van mensen met een leesbeperking. Anders dan bij een luisterboek kan de gebruiker bij een Daisy-rom navigeren in de tekst naar bijvoorbeeld pagina’s en hoofdstukken. Peildatum: 31 december 2022. 

Het totale aantal binnenkomende geregistreerde bezoeken bij lokale bibliotheken in 2022. 

Elektronische versies van boeken, die via onlinebibliotheek.nl kunnen worden geleend. Hierbij heeft de lener 3 weken lang toegang tot het e-book. Er is geen verlenging van de leenperiode mogelijk, maar na het verlopen kan het e-book opnieuw worden geleend.

Voor e-books spreken we niet over de omvang van de collectie, maar over het aantal e-booklicenties in 2022. Een licentie is een (tijdelijke) overeenstemming met de rechthebbende(n) om het e-book van een titel uit te lenen aan de leden van de (landelijke digitale) openbare bibliotheek. Waar de fysieke collectie van de openbare bibliotheken meerdere exemplaren van één titel kan bevatten, bevat de e-bookcollectie één exemplaar per titel (volgens het systeem van ‘one copy multiple users’).

Inkomsten via gebruikers, zoals abonnementsgelden, contributies, leengeld en boetes van ingeschreven gebruikers.

De kosten die voortvloeien uit de huisvesting en inrichting van de bibliotheek.

Het systeem waarin de klanten worden geregistreerd en het uitleenproces wordt beheerd (bijvoorbeeld Wise, Vubis, Concerto of Brocade).

Via IBL heeft elk bibliotheeklid toegang tot de gezamenlijke, brede collecties van alle openbare bibliotheken in Nederland. Bibliotheekleden kunnen materialen die niet aanwezig zijn aanvragen bij de lokale bibliotheek. Deze materialen worden geleverd door een bibliotheek binnen de provincie, of, als ze daar niet zijn, door een bibliotheek elders in het land.

Leden die op 31 december 2022 17 jaar of jonger waren en op dat moment een geldig lidmaatschap hadden. Zie ook de toelichting onder ‘Leden’.

De landelijke digitale openbare bibliotheek omvat de gezamenlijke digitale collectie van openbare bibliotheken. Deze collectie bestaat uit e-books, en luisterboeken die via onlinebibliotheek.nl worden aangeboden. Daarnaast werd het programma Vakantielezen aangeboden, een leesprogramma bedacht voor kinderen uit groep 3 en 4. In de zomer van 2022 konden kinderen (en ouders) zich aanmelden via de website Vakantielezen, en kregen daarmee toegang tot spellen en 6 verhalen. De website en het accountsysteem worden beheerd door Biblionet Groningen

Persoonlijk geregistreerde geldige lidmaatschappen, inclusief lidmaatschappen van de bibliobus. Het gaat hierbij om lidmaatschappen voor het lenen van fysieke materialen, op 31 december 2022. Niet meegeteld worden proefabonnementen en collectieve lidmaatschappen van bijvoorbeeld scholen, tehuizen en dergelijke. Als iemand persoonlijk lid is geworden van de openbare bibliotheek via bijvoorbeeld een school of tehuis dan wordt dit wel meegerekend als lidmaatschap, ook als dit een gratis lidmaatschap betreft. Voorheen bleef iemand in de statistieken lid tot uiterlijk 3 maanden na het aflopen van het lidmaatschap. In de Gegevenslevering Wsob over 2022 is deze zogenoemde coulanceperiode op verzoek van de bibliotheken uit de definitie geschrapt.

Overkoepelende term voor aanvragen en transportbewegingen tussen locaties van één bibliotheekorganisatie. 

Een luisterboek (ook wel audioboek) is een geluidsopname van een voorgelezen boek, maar kan ook een geluidsopname van een college zijn.

Een organisatie waarin zowel bibliotheek als andere instellingen verenigd zijn in één gebouw. Bestuur en financiële en juridische zaken worden, anders dan bij een multifunctionele organisatie, niet gezamenlijk opgepakt.  

Een organisatie waarin zowel bibliotheek als andere instellingen verenigd zijn in één organisatie. Bestuur en financiële en juridische zaken worden gezamenlijk opgepakt.

Nieuwe persoonlijk geregistreerde lidmaatschappen in 2022, inclusief lidmaatschappen van de bibliobus. Dit is het totale aantal lidmaatschappen waarvan de inschrijfdatum tussen 1 januari en 31 december 2022 valt. Niet meegeteld worden proefabonnementen en personen die collectief zijn ingeschreven (bijvoorbeeld via tehuizen, scholen en overige vaste uitleenpunten). Als iemand persoonlijk lid is geworden van de openbare bibliotheek via bijvoorbeeld een school of tehuis, wordt dit wel meegerekend als lidmaatschap, ook als dit een gratis lidmaatschap betreft.

Een bibliotheekorganisatie die deel uitmaakt van het netwerk van openbare bibliotheekvoorzieningen conform de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob). 

Een verzamelpost voor verschillende baten, waaronder inkomsten uit rente, sponsoring, donaties, reclame.

Een verzamelnaam voor verschillende kostenposten, waaronder transportkosten, kosten voor bestuur en organisatie en kosten die specifiek te maken hebben met de dienstverlening voor de bibliotheek, niet zijnde de kosten voor collectie en media (bijvoorbeeld gemaakte kosten voor het organiseren van activiteiten).

Het aantal personeelsleden in de openbare bibliotheek, met een vast of tijdelijk dienstverband in loondienst van de eigen bibliotheekorganisatie per 31 december 2022. Het personeel in loondienst bestaat uit fulltimers en parttimers. Fulltimers bezetten met een volledige weektaak een volledige arbeidsplaats; parttimers doen dat niet. Een volle werkweek betreft volgens de cao voor bibliotheken 36 uur. 

Het aantal personeelsleden dat op 31 december 2022 niet in loondienst is van de bibliotheekorganisatie (bijvoorbeeld gedetacheerden en uitzendkrachten, maar exclusief vrijwilligers). 

Direct aan eigen personeel toerekenbare kosten, inclusief loonkosten en kosten voor studie en deskundigheidsbevordering.

Een PLUScollectie is een collectie boeken van hbo+-niveau. Bibliotheken die een dergelijke collectie bezitten, worden PLUSbibliotheken genoemd. Iedere PLUSbibliotheek richt zich in de samenstelling van de collectie op een ander thema, zoals geschiedenis of economie.

POI’s ondersteunen openbare bibliotheken bij hun werkzaamheden. Vanuit de Wsob hebben de POI’s een aantal netwerktaken en zijn zij onder meer verantwoordelijk voor het interbibliothecair leenverkeer (IBL) en de ontwikkeling van innovaties ten behoeve van lokale bibliotheken.

Totale inkomsten aan provinciale subsidies voor projecten of WSF-functie (niet voor hun POI-functie).

Partners van de bibliotheekorganisatie waarmee formele afspraken gemaakt zijn, inclusief inspanningsverplichting. Deze afspraken zijn bijvoorbeeld vastgesteld in een contract of financieringsovereenkomst. 

Inkomsten uit de exploitatiesubsidie van gemeenten, projectsubsidies, doelsubsidies en overige bijdragen van gemeenten.

Direct aan transport te relateren kosten, zowel van eigen transport als van transport door derden (ingehuurd). 

Het aantal keer dat materialen in 2022 zijn uitgeleend (exclusief verlengingen). Het gaat hierbij om uitleningen via alle uitleenpunten in beheer van de bibliotheek, inclusief uitleningen via scholen die gebruikmaken van een uitleensysteem dat in beheer is van de bibliotheek, uitgeleende materialen uit de PLUScollectie, en materialen van andere bibliotheekorganisaties die via interbibliothecair leenverkeer aan klanten van de bibliotheekorganisatie zijn uitgeleend. 

Uitleningen van materialen die eigendom zijn van de bibliotheekorganisatie en uitgeleend worden via de Bibliotheek op school  of een soortgelijke samenwerking in 2022.

Vervallen persoonlijk geregistreerde lidmaatschappen in 2022, inclusief lidmaatschappen van de bibliobus. Dit is het totaal aantal ongeldig geworden lidmaatschappen in het kalenderjaar 2022. Niet meegeteld worden proefabonnementen en personen die collectief zijn ingeschreven (via scholen, tehuizen en overige vaste uitleenpunten).

Leden die op 31 december 2022 18 jaar of ouder zijn en een geldig lidmaatschap hebben. Zie ook de toelichting onder ‘Leden’.

Het totale aantal vrijwilligers dat op 31 december 2022 opgenomen was in het vrijwilligersbestand van de bibliotheekorganisatie.

Het aantal uur dat vrijwilligers gemiddeld per week in 2022 werden ingezet.