Informatie voor het bibliotheeknetwerk

SMILES; Jongeren weerbaar maken tegen desinformatie

Nieuwsbericht
Vergelijken
20 juni 2023
Van 1 maart 2021 tot 30 april 2023 heeft een consortium, bestaande uit de Koninklijke Bibliotheek (KB), De Haagse Hogeschool en het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Nederland; de Media & Learning Association en Openbare Bibliotheken 2030 in België; en de Fundación Platoniq in Spanje, een onderzoeksproject gefinancierd door Erasmus+ uitgevoerd over nieuwsmediageletterdheid bij jongeren. Het project richtte zich op Nederlandse, Belgische en Spaanse jongeren in de leeftijd van 12-15 jaar. Het project werd aangeduid met de afkorting SMILES, wat staat voor "innovatieve methoden voor mediawijsheidsonderwijs met betrokkenheid van scholen en bibliotheken".
Inhoudsblokken

Het project bestond uit drie fasen. In de eerste fase werd een literatuuronderzoek uitgevoerd om de stand van zaken met betrekking tot desinformatie en mediawijsheid in de deelnemende landen te onderzoeken. Deze zogenaamde baseline studies zijn allemaal beschikbaar op de website van SMILES: https://smiles.platoniq.net/

In de tweede fase zijn lesmaterialen ontwikkeld door de verschillende partners. Het lesmateriaal bestaat uit vijf modules, specifiek ontworpen voor leerlingen tussen de 12-15 jaar in Nederland, België en Spanje, om desinformatie te herkennen en tegen te gaan. Deze modules en het bijbehorende handboek zijn te vinden in de digitale toolkit op de projectwebsite. Het op maat gemaakte trainingsprogramma van SMILES werd aangeboden via een 'train-de-trainer'-methode aan docenten van middelbare scholen en bibliotheekprofessionals, zodat zij de modules aan leerlingen konden onderwijzen.

De derde fase van het project omvatte een onderzoek naar de effectiviteit van de SMILES-aanpak.

Onderzoeksrapport

Het rapport van dit onderzoek is online beschikbaar op de projectwebsite. Het rapport beschrijft hoe de Europese samenwerkingspartners erin zijn geslaagd om een strategisch partnerschap op te zetten en gezamenlijk een innovatief programma te ontwikkelen met behulp van de digitale toolkit. Een meerderheid van de deelnemende docenten en bibliotheekprofessionals gaf aan na de 'train-de-trainer'-workshop het vertrouwen te hebben om mediawijsheidstrainingen over desinformatie aan jongeren te geven. De trainers merkten op dat leerlingen interesse toonden in het lesmateriaal en dat ze waardevolle kennis opdeden over het onderwerp. Ze waren positief over de opbouw van de modules en beschouwden ze als een waardevolle aanvulling op het bestaande lesmateriaal. Alle trainers gaven aan dat ze in de nabije toekomst de door SMILES ontwikkelde modules zouden blijven gebruiken, zij het soms met aanpassingen.

De geïmplementeerde workshops bleken positieve effecten te hebben op de mediawijsheid van de leerlingen. De studenten gaven aan dat ze nu het verschil konden zien tussen desinformatie en betrouwbaar nieuws. Ze meldden ook dat ze nieuwe dingen hadden geleerd en meer wilden weten over desinformatie. Bovendien vonden ze het leuk om deel te nemen aan het project en ongeveer de helft van de leerlingen gaf aan dat ze het geleerde in de praktijk brachten.

Het rapport eindigt met aanbevelingen voor docenten en bibliotheekprofessionals die aan de slag willen gaan met de ontwikkelde en geteste modules van SMILES.