Onderzoek onder ruim duizend jongeren
Hoe digitaal vaardig zijn Nederlandse jongeren, en wat is ervoor nodig om ze dat nog meer te laten worden en blijven? Die vragen probeerde onderzoeksbureau CHOICE Insights + Strategy in opdracht van de KB, de nationale bibliotheek, te beantwoorden middels een steekproef onder ruim duizend jongeren van 10 tot en met 15 jaar. Daarmee is dit onderzoek een vervolg op soortgelijk onderzoek, uitgevoerd door het Netwerk Mediawijsheid in 2017, toen ongeveer evenveel jongeren tussen de 12 en 15 jaar werden ondervraagd.
Ouder, maar niet automatisch wijzer
Uit dit onderzoek blijkt dat veel jongeren hun eigen vaardigheden overschatten. Naarmate ze ouder worden, stijgt weliswaar hun online zelfvertrouwen, maar hun daadwerkelijke digitale vaardigheden doen dat niet. Met name digitaal minder vaardige jongeren zien minder gevaren in het gebruik van het internet. Zij zijn daardoor minder weerbaar en weten niet goed hoe ze onprettige situaties moeten oplossen. Deze groep gedraagt zich online ook vaker op een kwetsende manier richting anderen. Ze vertrouwen daarbij minder op de kennis van volwassenen, zoals ouders en leerkrachten. Hierdoor lijkt een vicieuze cirkel te ontstaan, waarbij een gebrek aan kennis, verminderde weerbaarheid, minder sociaal online gedrag, een gebrek aan probleemoplossend vermogen en de neiging minder aan te nemen van volwassenen elkaar versterken.
Jong het gesprek starten
Hoe jonger kinderen zijn wanneer ouders voor het eerst het gesprek aanknopen over media, des te beter het is. Op jongere leeftijd overschatten kinderen zichzelf minder en zijn ze ontvankelijker voor de lessen van hun ouders. Bijkomend voordeel is dat jonge kinderen het nog geen probleem vinden over gevoelige onderwerpen te praten. Naarmate kinderen ouder worden, hebben ze het met name minder graag met hun ouders over veilig internetten, online gedragsnormen en hun online imago. Oudere jongeren kiezen er vaker voor deze onderwerpen met vrienden te bespreken, ook omdat zij denken dat hun ouders hier te weinig van afweten.
Aandacht op school
Ook aandacht voor digitale vaardigheden tijdens de les, bijvoorbeeld middels het maken van mediaopdrachten, is van invloed op digitale vaardigheden. Meer dan de helft van de jongeren geeft aan veel opgestoken te hebben van mediaprogramma’s op school. Digitaal minder vaardige jongeren zeggen opvallend genoeg vaker veel van deze lessen te hebben geleerd. Wel lijkt die laatste groep minder vertrouwen te hebben in de school als bron van nieuwe kennis.
Handreikingen voor gesprekken
Voor volwassenen die het gesprek met kinderen willen aangaan, zijn verschillende tools beschikbaar. Zij kunnen bijvoorbeeld gebruikmaken van MediaMatties, een spel dat het gesprek over gamen, sociale media en internet tussen ouders en kinderen faciliteert. Op HoeZoMediawijs kunnen kinderen meer informatie vinden over mediawijsheidsthema's. Mediawijsheid.nl richt zich juist op volwassenen, onder wie ook ouders.
Webinar
Ter voorbereiding op de Week van de Mediawijsheid (van 5 tot 12 november) vindt op 23 september van 15.00 tot 16.30 een inspiratiewebinar voor bibliotheken plaats. Het webinar is bedoeld voor bibliotheekmedewerkers die zich bezighouden met digitale geletterdheid voor de jeugd en zal allerlei tips en informatie bevatten waarmee activiteiten kunnen worden georganiseerd. Aanmelden kan via deze link.
Tijdens de Week van de Mediawijsheid zijn twee landelijke webinars voor ouders geprogrammeerd: Samen Sociaal Online en Jongeren, internet en opvoeden #hoedan?. Meer informatie vind je op bibliotheeknetwerk.nl.