Digitaal

In Nederland heeft 22 procent van de bevolking van 12 jaar en ouder geen of weinig ICT-vaardigheden (CBS, 2016).

• Effectief ICT-gebruik van werknemers is belangrijk voor de productiviteit van bedrijven (SCP, 2007).
• Veel leerlingen (10 tot 18 jaar) hebben moeite om op internet te zoeken en informatie online op waarde te schatten (Kennisnet, 2017).

De factsheet Digitale vaardigheden van Lezen en Schrijven biedt een overzicht.
Digitale achterblijvers kunnen niet of beperkt internetbankieren, e-shoppen, communiceren met de e-overheid en sociale media gebruiken. Door de digitalisering lopen zij steeds meer risico op sociale uitsluiting. Zo neemt de maatschappelijke ongelijkheid verder toe en stijgen de  kosten om de ongelijkheid te bestrijden. Digitale achterblijvers zijn vooral laaggeletterden en laagopgeleiden, ouderen, mensen met een migratieachtergrond, mensen die onder de armoedegrens leven en jongeren zonder startkwalificatie.

Digitale kloof

De digitale kloof - tussen mensen die kunnen profiteren van digitale technologie en zij die dat niet kunnen - manifesteert zich onder meer rond arbeidsmarkt, overheidsvoorzieningen (e-overheid), gezondheidszorg (zie ook quickscan digitale vaardigheden e-health), onderwijs & opvoeding en consumentenzaken.
Ministeries, overheden, loket­­organisaties en bibliotheken werken samen om digitale vaardigheden te bevorderen; veel programma’s zijn gestart om de kloof te dichten.

Standaarden en eindtermen

De volwasseneducatie kent wettelijke Standaarden en eindtermen volwasseneneducatie voor taal, rekenen en digitale vaardigheden. In de Handreiking digitale vaardigheden volwasseneneducatie is dit uitgewerkt naar domein en niveau (CINOP en Steunpunt Basisvaardigheden, oktober 2018).

Doelgroepen

De bibliotheek richt haar programmering en aanbod op de brede groep van digitale achterblijvers. Weten hoe digivaardig iemand is? Gebruik de Digimeter, de vragenlijst Digitale Basisvaardigheden DigiHulp of de checklist Digitale basisvaardigheden ITTA.
Oefenen.nl onderzocht de doelgroepen, zie Mensen die een zetje kunnen gebruiken.
Projecten gericht op specifieke doelgroepen:

• Ouderen - In Ouderen in de wijk ondersteunen de G4-bibliotheken ouderen, ieder op eigen wijze. Lees ook het interview.
• Jongeren - Doe je digiding! helpt bij het omgaan met de digitale overheid.

Leermiddelen

Zie de leermiddelen rond digitale vaardigheden in het Trefpunt leermiddelen.

De rol van de bibliotheek

Bibliotheken organiseren veel activiteiten rond digitale basisvaardigheden, vaak samen met SeniorWeb.

• Het digiTaalhuis heeft vaak goed overzicht van lokaal aanbod, zoals het digiTaalhuis Utrecht.
• Een iPad-café, Tablet-café of digitaal inloopspreekuur helpt om te oefenen. Zo biedt Bibliotheek Den Haag het Mediaspreekuur en Digitaal vaardig worden met algemene informatie over apparaten, en antwoord op vragen over bijvoorbeeld e-books.
• Handreiking opzet en begeleiding cursus Klik & Tik in de Bibliotheek: wat de Monitor Digitale Basisvaardigheden over het gebruik van de cursussen ons heeft geleerd, 2019. 
• Bouwstenen voor Digitale Inclusie, Armoederegisseur gemeente Amsterdam, in samenwerking met de VU en OostWest, december 2017.
• Programma-overzicht Digitale vaardigheden - doorlopende leerlijn - inventarisatie van landelijke oefenprogramma’s digitale basisvaardigheden te verbeteren. Te gebruiken voor gesprekken met partners die digitale ondersteuning zoeken voor hun klanten, bij WEB-aanvragen of voor digivrijwilligers om vragen van bezoekers te beantwoorden. Probiblio, 2019
• Drentse bibliotheken helpen woningzoekenden - met online Thuiskompas
• Interview samenwerking met SeniorWeb in Bibliotheek Stadskanaal met Ria Muller

De Digi-Hulplijn

De Digi-Hulplijn helpt mensen met algemene digitale vragen, zodat iedereen online kan meedoen. Je kunt de hulplijn inzetten als extra service naast het fysieke aanbod. En vanuit de hulplijn kunnen mensen naar de bibliotheek worden doorverwezen. Er is promotiemateriaal beschikbaar.

Bronnen, instrumenten en links

• Digivaardigindezorg.nl, waar het materiaal van Digisterker en het digitale cursusaanbod van de Bibliotheken ook te vinden is. Hier kunnen zorgprofessionals hun digitale vaardigheden verbeteren. Stichting Digisterker stelt het hoofdstuk over DigiD aanvragen beschikbaar. Zorgprofessionals kunnen hiermee oefenen. Lees het interview waarin zorgprofessionals toelichting krijgen op het aanbod.  
• Isdatechtzo.nl van Netwerk Mediawijsheid wil de kennis over nepnieuws vergroten. Bezoekers krijgen handige tips om zelf uit te zoeken of informatie te vertrouwen is. Video’s en animaties leggen uit hoe nepnieuws werkt en hoe het wordt verspreid. Gebruik de toolkit met onder meer campagnebeelden, teksten en een onderzoeksrapport.
• Senioren en online veiligheid, vormen van cybercrime: Phishing, Hulpvraagfraude (WhatsAppfraude) en Spoofing, én wat je ertegen kunt doen.
• NL leert door, laagdrempelig platform voor laaggeletterden en bijvoorbeeld Oekraïeners die starten met Nederlands spreken, luisteren en schrijven. Met veel gratis online cursussen en intensieve begeleiding door online coaches.
• Meedoen in een digitale wereld: motivatie ontrafeld, Alliantie Digitaal Samenleven, 2023. Niet harder duwen, maar vraag creëren bij achterblijvers (AIDA(S)-model).