Oproep: pilot Leesbevordering in meertalige gezinnen

Uit onderzoek blijkt dat meer dan 2,5 miljoen mensen in Nederland zijn opgegroeid met een andere taal naast het Nederlands. Toch is er in de Nederlandse samenleving nog een eentalige norm. Zo wordt er vaak gedacht dat de thuistaal de schooltaal in de weg staat. Maar het is andersom: de talen kunnen elkaar juist helpen. Belangrijke voorwaarde is dan wel dat er voldoende en rijk taalaanbod is. Want een taal leren gaat niet vanzelf.

Ontwikkelproject

Met het ontwikkelproject ‘Leesbevordering in meertalige gezinnen’ dragen we bij aan de maatschappelijke opgave van een geletterde samenleving. Hiertoe slaan Rijnbrink, De Voorleeshoek, SPN, de KB/jeugdbibliotheek en Stichting Lezen de handen ineen. De eerste doelstelling is dat er meer (digitale) content beschikbaar komt in het Turks, Marokkaans-Arabisch, Syrisch-Arabisch en Pools om de taal- en leesontwikkeling van kinderen te stimuleren. Meer concreet zijn dat 100 voorleesfilmpjes gebaseerd op prachtige prentenboeken! De tweede doelstelling is dat bibliotheken beter in staat worden gesteld om meertalige gezinnen hiermee te bereiken en te ondersteunen. We starten een pilot met 10 bibliotheken om de voorleesfilmpjes toe te passen in leesbevorderingsprogramma’s en activiteiten.

Over de pilot

De pilot is een bijzondere kans voor bibliotheken die de thuistaal willen benutten om een groter effect te bereiken in meertalige gezinnen. Je kunt hiermee uitdragen naar je partners hoe belangrijk de meertalige (lees)opvoeding is, je rol als bibliotheek hierin pakken, inzetten op het leesoffensief en op de gezinsaanpak laaggeletterdheid, om zo een bijdrage te leveren aan de maatschappelijke opgave van een geletterde samenleving.

In de periode 1 mei 2022 tot 1 juli 2023 willen we aan de slag met 10 openbare bibliotheken, verspreid over het land. Voor alles geldt dat we het graag praktisch en goed inzetbaar willen houden, waarbij het in een bepaalde tijd goed uitvoerbaar is.

Dit project is tot stand gekomen met steun van Stichting Pica, de organisatie die wetenschappelijke en openbare informatievoorziening bevordert door onder meer het financieren van projecten.

Meer informatie en aanmelding

Projectomschrijving

De waarde van thuistaal

Voor meertalige kinderen geldt dat een goede beheersing van de thuistaal garant staat voor een goede beheersing van de schooltaal. Maar andersom geldt hetzelfde: een zwakke beheersing van de thuistaal betekent ook een zwakke beheersing van de schooltaal. En er zijn nog veel meer mooie redenen om voor te lezen in de thuistaal, zoals:

• Kinderen profiteren het meest van aanbod in de taal die hun ouders het beste beheersen.
• Door te luisteren naar prentenboeken in de thuistaal, horen kinderen andere woorden dan de woorden die vaak in het dagelijks leven worden gebruikt. Een waardevolle aanvulling op hun woordenschat!
• Ouders en kinderen kunnen samen van de verhalen genieten en er daarna over praten. Dit kan de band tussen ouder en kind versterken.
• Door boeken voor te lezen aan de kinderen, leren kinderen van alles over zichzelf en de wereld om hen heen. Het maakt niet uit in welke taal ze deze kennis opdoen.
• Boeken in de thuistaal kunnen een mooie verbinding vormen naar de eigen cultuur en wortels. Dit kan een positieve invloed hebben op de identiteitsontwikkeling van de kinderen.
• Het zelfvertrouwen van kinderen neemt toe wanneer zij ervaren dat de thuistaal wordt erkend en wordt gewaardeerd, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van boeken en voorleesfilmpjes in de moedertaal.
• Het is een rijkdom voor de kinderen dat ze (straks) meerdere talen kunnen gebruiken.

Een meertalige collectie

Samen met de bibliotheken willen we meertalige gezinnen beter bereiken en ondersteunen. Het streven is om de ouders te ondersteunen in hun rol van leesopvoeder en om veel en rijke taal aan te bieden aan de kinderen. In de praktijk blijkt dat het de bibliotheken vaak ontbreekt aan de juiste materialen en methodieken om gezinnen te ondersteunen. Er zijn weinig boeken voor kinderen beschikbaar in niet-westerse talen en deze boeken zijn vaak verouderd. Een goede, aantrekkelijke en inspirerende collectie is echter onmisbaar.

In de eerste fase van het ontwikkelproject (december 2021 t/m april 2022) worden er met De Voorleeshoek 100 professionele voorleesfilmpjes geproduceerd in het Turks, Marokkaans-Arabisch, Syrisch-Arabisch en het Pools. De voorleesfilmpjes worden gemaakt van prachtige prentenboeken, met een combinatie van prenten en klassieke muziek. Sommige prentenboeken zijn vertaald en zijn meertalig beschikbaar. De meeste prentenboeken hebben hun oorsprong in de Turkse, Arabische dan wel Poolse wereld en zijn een mooie weergave van de cultuur. Hier worden Nederlandse vertalingen van de tekst gemaakt. De voorleesfilmpjes worden voor een periode van circa 5 jaar via de jeugdbibliotheek voor iedereen toegankelijk om thuis (gratis bij bibliotheeklidmaatschap) of in de bibliotheek naar te kijken.

De kracht van de samenwerking

In de tweede fase wordt de content toegepast in een landelijke pilot met bibliotheken. Zo kunnen we samen uitproberen en leren: hoe kunnen we meertalige gezinnen het beste ondersteunen? Via programma’s zoals de BoekStartCoach, de VoorleesExpress, ThuisTaal, Samen Digi-TAAL, het Taalhuis op School, en de dienstverlening van het Taalhuis bereikt de bibliotheek al veel meertalige gezinnen. De pilot levert handvatten op om de materialen en methodieken goed toe te passen.

In de derde fase, tot slot, komen we tot een landelijke doorontwikkeling van programma’s. De kennis en ervaringen die zijn opgedaan in de pilot worden doorvertaald. Zo kunnen alle 150 bibliotheken in Nederland vervolgens effectief inzetten op meertaligheid, om het leesplezier te vergroten en de taalontwikkeling te stimuleren. Zodat álle kinderen een kansrijke start krijgen. Want meertaligheid is een verrijking.

Over de pilot

We willen aan de slag met 10 bibliotheken, verspreid over het land. Voor alles geldt dat we het graag praktisch en goed inzetbaar willen houden, waarbij het in een bepaalde tijd goed uitvoerbaar is. We maken deze pilot met elkaar.

Wat mag je van ons verwachten?

• Je hebt toegang tot de 100 voorleesfilmpjes via de jeugdbibliotheek. In overleg wordt er ook een Voorleeshoek account aangemaakt voor het kinderdagverblijf of de basisschool.
• Je ontvangt een fysieke collectie prentenboeken waar de voorleesfilmpjes op zijn gebaseerd (ter waarde van circa 1.000 euro).
• Je ontvangt de Nederlandse vertalingen van de teksten.
• Je wordt ondersteund bij een lokaal plan. Er is volop ruimte voor kennisdeling en uitwisseling in de landelijke sessies met de pilotbibliotheken. We trekken samen op. Er is veel expertise aanwezig.

Wat vragen we van jou?

• In de periode 1 mei 2022 tot 1 juli 2023 zet je de voorleesfilmpjes gericht in via bestaande programma’s en activiteiten. Door de lokale toepassing leren we met elkaar wat wel en wat niet werkt. Er is geen vergoeding voor de ureninzet van de pilotbibliotheken.
• Je richt je op een of meer taalgemeenschappen: de Poolse, Turkse, Syrisch-Arabische en/of Marokkaans-Arabische doelgroep. Misschien bereik je de doelgroep al goed, misschien zie je dit als een kans om de doelgroep nog beter te bereiken.
• Je hebt al een goed netwerk, met partners zoals het consultatiebureau, de kinderopvang, het onderwijs, of het VoorleesExpress netwerk. Mogelijk heb je ook een verbinding met het AZC, een taalklas of nieuwkomersschool.
• Het streven is dat je de voorleesfilmpjes in minimaal 20 gezinnen inzet. 10 gezinnen werken mee aan een effectonderzoek.
• Je werkt mee aan een evaluatief onderzoek. De pilot én het onderzoek leveren waardevolle informatie op over de effecten en de werkzame factoren.
• Je bent voornemens om de meertalige collectie in de toekomst verder uit te bouwen en de boeken in de uitlening te zetten.
• Je haakt collega’s in jouw bibliotheek aan. Die verbinding is heel waardevol in het kader van een gezinsaanpak én het zorgt voor borging in de organisatie.
• Je woont 4 sessies bij met de pilotbibliotheken: een startsessie om samen de plannen te bespreken (april 2022), 2 sessies op proces en inhoud gedurende de pilotperiode, en een afsluitende evaluatiesessie (juni 2023). De sessies zijn online.

Aanmelden

Ben je enthousiast om mee te doen aan de pilot? Vul dan deze vragenlijst in vóór 15 maart. Zo krijgen wij goed zicht op jouw motivatie, je werkveld en de wijze waarop je de filmpjes lokaal wil inzetten. De tweede helft van maart benutten wij om een selectie te maken van de pilotbibliotheken. Uiterlijk 1 april krijgen de bibliotheken bericht. In april plannen we een (online) startbijeenkomst met de 10 pilotbibliotheken om kennis te maken en om samen de lokale plannen te bespreken en te scherpen.

Vragen

Heb je een vraag over het project of over de pilot? Stel je vraag dan in de Biebtobieb-groep Gezinsaanpak. Wij proberen je vraag te beantwoorden en maken samen een FAQ.