De training Didactische vaardigheden gaat in op vragen als: Wat betekent vraaggericht werken? Hoe geef je een les vorm zonder vast curriculum? En welk lesmateriaal is er en hoe zet je dat in? Hoe anticipeer je op veelvoorkomende vragen en situaties?
Interesse van de deelnemer
“Wij geven bijvoorbeeld tijdens Klik & Tik uitleg over computerprogramma’s,’ vertelt Michelle. “Samen met een collega en 20 vrijwilligers doen we dit in meerdere vestigingen. Die groep vrijwilligers is erg divers. Ik wilde vooral meer weten over vrijwilligers aansturen, en ook zelf deelnemers beter kunnen begeleiden.
Wat me trof, was de tip om op de interesse van de deelnemer te gaan zitten, dus geen heel programma doorlopen of trucjes leren. Het wereldwijde web is te groot om te begrijpen. Dus moet je kiezen wat voor mensen belangrijk is. Houden zij van breien, laat ze dan een website zoeken met breipatronen. Of winkels die brei-spullen verkopen. Zo oefenen ze ‘verkapt’ hun digitale vaardigheden en hebben ze sneller voldoening. Als het lukt om dat breipatroon te vinden, kunnen ze daarna het zoeken toepassen op andere dingen.”
Verschillende niveaus
Jan koos voor de training vanwege trainingstechnieken, zodat hij nieuwe cursisten die heel divers zijn qua kennis, professioneler kan begeleiden. “Het contact vooraf met cursisten is vaak wat beperkt, zodat het spannend is welke niveaus je aantreft bij de les. Dan is het vaak handig om je eigen tempo en kennisoverdracht even op een laag pitje te zetten, wat informeler les te geven waar cursisten zich fijn bij voelen. De training geeft hier richtlijnen voor.
Als mensen een verschillend niveau hebben – en verschillende apparaten meebrengen – is het belangrijk om dat vooraf te weten. Zo kun je mogelijk gedifferentieerd opdrachten geven, die aansluiten bij de niveaus.”
Didactisch of sociaal vaardig
Michelle vond een bruikbaar advies om vrijwilligers te zoeken die wat meer didactisch onderlegd of sociaal vaardig zijn. “Dus niet zo zeer IT’ers. Het gaat vooral om goed kunnen overbrengen en kunnen inschatten waar mensen behoefte aan hebben. Het gaat in deze groepen vooral om een luisterend oor, begrip voor drempels en erkenning. Daar houden we voortaan rekening mee.
Ook een goede tip: werk met een divers team. Het kan goed werken als je deelnemers zelf betrekt. Zij weten hoe moeilijk het is om die eerste stappen te zetten. Maar ook wat het oplevert als je doorzet. Ik vind het een goed idee om hen, als ze klaar zijn, te vragen om andere groepen te vertellen wat ze hebben geleerd. En of ze zelf aan de slag willen als vrijwilliger. Zo krijg je een diverser team, qua leeftijd, afkomst en dergelijke. Naast senioren hebben we een groep deelnemers van niet-Nederlandse afkomst. Voor hen is het fijn als een vrijwilliger bijvoorbeeld Arabisch spreekt.”
Werkvormen
“Wat interessant was in de training, waren een aantal omschreven werkvormen’, zegt Jan. “Hoe je de cursisten laat werken, en dat het aansluit bij het leerdoel. Een interactievorm pas ik gedeeltelijk toe. Zo doen we nu samen de DigiD-quiz vanaf het scherm. De samenwerkingsvorm pas ik persoonlijk niet toe. De meeste mensen kennen elkaar wel, terwijl het in grotere steden wellicht wel een optie kan zijn om elkaar, bijvoorbeeld via kaartspel, beter te leren kennen.
Ik probeer nu wat meer rekening te houden met de eigen instructievorm; of je de methodiek wel voldoende overbrengt en inspeelt op de verschillende niveaus. Zo gaf ik in 2 groepen de DigiD-cursus met nagenoeg dezelfde leerstof. De ene groep vond het heel veel, en had nog steeds moeite met DigiD. De andere groep was de laatste les super gemotiveerd, en kon goed omgaan met DigiD. Na de training is het wat eenvoudiger om met dit soort verschillen rekening te houden.”
Inloopmoment en professionals
Michelle: “Wat ik verder waardevol vond: de suggestie om een inloopmoment te creëren, naast de lopende cursussen, zodat mensen tussen de lessen vragen kunnen stellen en hulp kunnen krijgen. Dit hebben we in de vorm van het IDO dit veel wordt gebruikt. Een inloopmoment voor de ICT-vragen vanuit de cursus staat op de planning.
Ook hebben we geconcludeerd dat het wenselijk is als er een professional bij de cursus is. We zijn nu alleen bij opstart en afsluiting. Het is een moeilijk na te streven doel, maar we onderzoeken wat voor ons, de vrijwilligers en deelnemers het beste werkt.
Verder werd gesuggereerd om professionals uit te nodigen, van bijvoorbeeld een bank bij internetbankieren. Of welzijnsorganisaties, bij ons bijvoorbeeld Alcander. Zij organiseren wandelingen en koffiemomentjes. Je kunt daar wel op wijzen, maar het werkt beter als de deelnemers iemand van zo’n organisatie al hebben gezien. Dus we kijken hoe we dit kunnen doen.“
Zelf kiezen
Jan: “In de training kwamen mogelijkheden voorbij voor diverse situaties. De docente deed onder meer ademhalingsoefeningen met ons. Dit om je rustiger te voelen bij de voorbereiding of bij spanning in de les. Zij raadde ook aan dat met de deelnemers te doen. Dat sprak mij persoonlijk niet aan. Maar misschien past het wel bij een ander publiek.
Ik zou deze training zeker aanraden, al ervaar ik dat niet alles op elk moment toepasbaar is. Veel is afhankelijk van jou als docent in combinatie met het niveau van de groep. Zo kies je zelf wat je kunt toepassen.”
Maak het bespreekbaar
“De training zit goed in elkaar, met veel voorbeelden en adviezen voor de praktijk,’ vindt Michelle. “Ook fijn is de uitwisseling met andere bibliotheken. We hadden het verder over lastige situaties. Wat doe je bijvoorbeeld als een deelnemer stinkt? Daar wordt ook aandacht aan besteed: probeer iemand apart te nemen, maak het bespreekbaar.
Mijn tip voor andere bibliotheken: geef je op. Je zit altijd ergens diep in. In de traning kom je daar even even uit, krijg je overzicht, en kun je finetunen. Vooral doen!”
Interview door Karin Ottenhoff
december 2023