'Wij werken vanuit de vraag wat iemand wil leren'

'Bibliotheek en partners bereiken samen deelnemers voor Huis voor Taal. Mensen komen halen, maar ook brengen. Als zij zich aanmelden, bespreken we wat zij kunnen bieden, vanuit eigen ervaring en kennis. Wij werken niet vanuit methodes, maar vanuit de vraag wat iemand wil leren. Samen bekijken we welk traject het beste past. Vanuit de leervraag proberen wij mensen te activeren. Dat kan op allerlei manieren: workshops geven voor muziek, toneel, schilderen, yoga; hulp bieden bij administratie, als klassenassistent, tolk of in een Taalcafé; een presentatie in het land geven; of helpen bij het inrichten van een portfolio aan de hand van vragen als 'wat kan ik', 'wat wil ik' en 'wat zijn mijn mogelijkheden'.'

'We kregen de opdracht laaggeletterdheid op de kaart te zetten, bijna vijf jaar geleden, net voor het onderwerp booming werd. Ik heb mijn roots in de volwasseneneducatie en merkte dat dit veel breder is dan school en les. Mensen werken ook graag op een andere manier aan hun persoonlijke ontwikkeling. En de bibliotheek bleek heel laagdrempelig om hierin te voorzien.

Zo zijn we begonnen, vanuit Lelystad, de grootste van onze vijf gemeenten. Eerst zijn we op zoek gegaan naar partners, vooral in het sociaal domein. We werkten al samen met de welzijnsorganisatie rond de Voorleesexpres. Samen schreven we het plan Taal geeft vleugels, en zijn we in het diepe gesprongen. Met onze basisvisie en eerste vrijwilligers is het Huis voor Taal Lelystad gestart. Nu zijn er vijf: in Lelystad, Noordoostpolder, Urk, Dronten en Zeewolde. Elk met een lokale component.

Belangrijk is om de successen aan te geven. Wij beschrijven wat deze aanpak voor iemand doet. En ook wat we bij vrijwilligers, partners en onze eigen organisatie teweegbrengen.'

Tijdens de opbouw zocht Stichting Lezen & Schrijven arbeidsmarktregio's voor pilots Tel mee met Taal. Hieraan deden wij graag mee. Wij waren positief, maar ook 'onruststokers' met een eigen visie: Huis voor Taal mocht geen imitatie zijn van een school. We wilden zonder methodes aan de slag, puur vanuit de behoefte van de deelnemers. Het is belangrijk om je te onderscheiden en andere partijen respecteerden dat.'

'Iedereen mee krijgen, zowel intern als extern, is lastig. Belangrijk is welke keuze de bibliotheek maakt en daar met z'n allen voor te gaan. De verschillen per locatie kunnen groot zijn. Lelystad heeft een team van acht professionals. Logisch dat hier meer kan dan in een kleine plaats als Urk. Maar het gaat erom dat iedereen die betrokken is, 'Huis voor Taal-DNA' heeft. Het is goed om te zien hoe mensen vanuit de maatschappelijke opdracht succes behalen.

Binnen FlevoMeer Bibliotheek denken medewerkers en vakspecialisten mee over de inzet en ontwikkeling. Met de managers en de directeur-bestuurder als ambassadeurs.

Het resultaat overtreft mijn stoutste verwachtingen. Je begint ergens en nu staat non-formele educatie, het sociaal leren, enorm in de belangstelling. Er is zoveel mogelijk dat je soms te veel wilt. We hebben een projectplan geschreven voor laagtaalvaardige ouders als reactie op een aanbesteding van OCW. We doen mee met Learn voor Life, Europa in het kader van gezondheid, de tender Doen! en autonoom leren en zijn gestart met een pilot van de KB Hoger bereik laaggeletterde NT1'ers.'

Onder onze vrijwilligers zijn veel professionals, bijvoorbeeld oud-docenten. Een valkuil is dat zij vanuit hun ervaring als docent lesgeven, in de vorm van overdracht. We hebben flink gezocht naar goede deskundigheidsbevordering van vrijwilligers. Dit bleek te kunnen door zelf aanvullende basistrainingen te geven vanuit onze eigen visie. We maken ook gebruik van trainingen die in het land worden aangeboden en ontwikkelen die zelf verder.'

'Echte knelpunten in de samenwerking met onze partners hebben we niet gehad. Wel is het een kwestie van financiën: hoeveel wil een partner investeren in het project? Inmiddels zijn we de projectstatus ontgroeid. Nu is de strategie ook gericht op borging. Hiervoor zijn financiën ook belangrijk. In Lelystad hebben we relatief veel armslag. Steeds is de vraag: hoe groot wil je het maken? Huis voor Taal is een basisgedachte die wij verkondigen, maar je moet de lokale verankering bewaken. De couleur locale, eigen speerpunten, en ook lokale beperkingen zijn belangrijk.'

'We richten ons op een meerjarenperspectief en duurzame financiering, maar werven ook giften en sponsoring, onder meer van de Rotary, Odd Fellows en bedrijfskringen. Dat is echt hartstikke leuk. Veel partijen zijn meteen enthousiast.

Bouwbedrijf Bramer geeft in plaats van kerstpakketten een eindejaarsbedrag. Bramer vroeg in 2017 de Gemeente Dronten om een lijst van goede doelen en koos het Huis voor Taal. Wij kregen een mooie cheque, waar we uiteraard heel blij mee zijn.'

'Ik ben de afgelopen jaren, met anderen, druk bezig geweest om het Huis voor Taal op te zetten. Nu trek ik mij terug uit de inhoud en ga ik samen met Sabine de Bruijn van Welzijn Lelystad het formulemanagement verzorgen. We volgen ontwikkelingen die consequenties hebben voor het Huis voor Taal. Denk aan het rapport van de WRR Weten is nog geen doen.

Wij verbreden het terrein naar de arbeidsmarkt, arbeidsfitheid, gezondheid en armoedebestrijding. Hier zoeken we nieuwe partners bij. Dus: innovatie naast consolidatie.

Een tweede opdracht is om het Huis voor Taal te positioneren als expertisecentrum voor basisvaardigheden, zowel voor deelnemers als partners. Zo is er in september 2017 een kennisatelier geweest.'

'Het is geen losstaand project. Het is breder dan taal, maak er een beleid Leven Lang Leren van. Bekijk met wie je dit in jouw omgeving kunt oppakken, zonder angst voor concurrentie. Probeer overal tussen te zitten in je gemeente. Denk bijvoorbeeld aan statushouders. Bekijk samen met Vluchtelingenwerk de mogelijkheden: ook een moedercafé is een manier om met taal bezig te zijn.

Faciliteer medewerkers, beschrijf de kwalitatieve resultaten en draag die uit. Spreek met politieke partijen in de aanloop naar verkiezingen. Benut sociale media zoals Facebook en Twitter, en natuurlijk je eigen website, deelnemersbijeenkomsten, PR en promotie. En voor sponsoring moet je gewoon de boer op.

Pas wel op voor de valkuil om alles te willen doen. Het moet uit te voeren zijn. En de subsidie-verantwoording brengt veel werk mee. Onderschat dat niet.

Je hebt een vrijwilligersbeleid nodig. In Huis voor Taal werken wij met zo'n vierhonderd vrijwilligers met verschillende functieprofielen. Wij zorgen voor regelmatige uitwisseling, afstemming en inspiratiebijeenkomsten. Samen kijken we naar sterktes en zwaktes, en hoe we die kunnen bijwerken. Wees niet bang voor feedback van vrijwilligers, je leert ervan. En betrek ook de deelnemers zelf bij de plannen.

Zorg verder voor een goede ruimte waar mensen graag komen. Laat zien: hier bruist het, hier is iedereen welkom. Nodig bij activiteiten de burgemeester en sponsoren uit.'

'Ons Huis voor Taal is onlangs beoordeeld door een auditcommissie als uitmuntend, een good practice en voorbeeld van creativiteit en ondernemerschap. Dat is echt een succes dat mij zelf inspireert!'

Huis voor Taal FlevoMeer Bibliotheek

Interview door Karin Ottenhoff
februari 2018