Een rode kat en een robot die een hotdog eten: lees het verslag van de landelijke AI-dag

Op dinsdag 23 januari kwamen zo’n 160 bibliotheekmedewerkers, POI-medewerkers, medewerkers van NBD Biblion, vertegenwoordigers van het ministerie van Binnenlandse Zaken en van TNO samen op de Brightlands Smart Services Campus in Heerlen. Hun doel: praten en denken over AI, oftewel kunstmatige intelligentie. De organisatie hield de avond ervoor haar hart vast: ging een grote stroomstoring bij de NS roet in het eten gooien? Sommige collega’s die in Heerlen zouden overnachten, strandden die avond in Utrecht. Maar gelukkig waren de meeste problemen de dag erna over en ook problemen op de snelweg waren snel opgelost. Na de koffie, thee en echte Limburgse vlaai (lekker) kon de dag van start. 

Keynote van SETUP: dansen in Epe 

Na het warme welkom van Dionne Klein van Cubiss, was het woord aan Andrea Rhodenborgh van SETUP. SETUP houdt zich bezig met artistiek ontwerpend onderzoek. Dat kijkt niet terug naar wat er gebeurd is, maar kijkt juist vooruit. Wat SETUP opvalt aan AI: het is bevooroordeeld. Het is namelijk gebaseerd op buitenlandse data, vooral Amerikaanse. En als je een programma dan vraagt een afbeelding te maken van drie tieners in de discotheek de Stunt in Epe in 2003, dan krijg je gepolijste tieners te zien. Totaal niet bezweet van het dansen. Generieke tieners, die er ook nog eens een beetje Amerikaans uitzien. SETUP startte daarom het project Stunty AI. 

Stunty AI: kunstmatig streekproduct 

Voor het project Stunty AI wilde SETUP een hyperlokale beeldgenerator maken. Een kunstmatig streekproduct dus eigenlijk. In dit geval een beeldgenerator die zich richt op de jeugd in Epe in 2003. Daarvoor moet je dat programma voeden met data, oftewel je moet het leren hoe de Eper jeugd eruitzag toen. Maar er waren nog geen mobieltjes in 2003, hoe doe je dat dan? Goed nieuws: er waren toen wel discotheekfotografen. Zo’n discotheekfotograaf maakte foto’s van het publiek. Heel, veel foto’s. Via Facebook vonden de onderzoekers de fotograaf van discotheek de Stunt terug. Dankzij hem konden zij hun programma voeden met meer dan 26.000 foto’s. 

Geen tongende tieners 

Niet alle foto’s waren geschikt. Foto’s van zoenende jongeren werden gedeletet: het is lastig om een gezicht te ontdekken in tongende tieners. Ook foto’s van lege dansvloeren waren niet geschikt. Met de selectie die overbleef, konden zij het programma voeden. Dit kon daarna afbeeldingen genereren die leken op de Eper tieners van toen. Perfecte afbeeldingen? Nee, zeker de eerste afbeeldingen leken op ‘amorfe vleesklonten’. Maar toch herkenbaarder voor de betrokkenen dan de generieke foto’s. Dat is dan ook het pleidooi van SETUP: we moeten AI-producten maken, waarbij we ons thuisvoelen. (Nieuwsgierig naar de foto’s? Je ziet ze op de site van SETUP.)

Tijdens de AI-dag kon je ook workshops bijwonen. Dat was lastig kiezen natuurlijk, want ze waren allemaal even interessant. We pakken er twee uit. Bij de workshop van Yuri Westplat van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) kon je kennismaken met de Consensusmachine. Bij de Consensusmachine vul je een controversiële stelling in. AI maakt daar standpunten bij, waaruit je kunt kiezen. Daar worden dan weer nieuwe keuzes uit gegenereerd, met als doel uiteindelijk alle standpunten bij elkaar te krijgen en… tot consensus te komen.

Stadsdichter

Ook liet Yuri de Stadsdichter zien. Hierin schrijf je samen met AI een tekst. Je kiest eerst een nieuwsbericht uit. Daarna kies je het soort tekst uit wat je van dit bericht wilt maken. Een tragedie bijvoorbeeld. Of een sonnet. Of een haiku. En je geeft aan welke emotie je erin verwerkt wilt hebben: moet het grappig zijn? Spannend? De Stadsdichter geeft je vervolgens de opzet voor een tekst, waarna je zelf of met een groepje verder schrijft. Welke zinnen zijn perfect, welke wil je veranderen? AI geeft je ondertussen suggesties. Zo kunnen AI en mensen samen iets creëren.

Samenwerking gezocht

Om deze programma’s te perfectioneren zoekt Yuri Westplat publiek. Lijkt het je leuk om in jouw bibliotheek te experimenteren met de Consensusmachine, de Stadsdichter of andere applicaties van de HvA? Zoek dan contact via digitaalburgerschap@kb.nl. Ze kunnen de hulp van bibliotheken goed gebruiken!

E-health

Een andere interessante workshop werd gegeven door Chipmunk Health. Chipmunk ontwerpt slimme meetapparatuur voor de gezondheidszorg. Zo heeft het net een project afgerond in de Westelijke Mijnstreek waarbij ze 1.000 patiënten met diabetes type-2 begeleid hebben in het zelf thuis meten van bijvoorbeeld de bloeddruk. Deze gegevens gaan automatisch naar Chipmunk, dat de gegevens doorstuurt naar de huisarts. Anders gezegd: patiënten hoeven niet meer steeds naar de praktijk toe voor dit soort metingen, ze worden van afstand in de gaten gehouden. De rol van AI is hier nu nog gering. Maar welke kansen zouden er zijn als AI hier wel gebruikt zou kunnen worden?

Kansen AI bij e-health

Als je AI zou gebruiken bij dit soort e-health, dan zou je met alerts kunnen werken. Een arts krijgt een signaal als waarden veranderen. Sommige mensen worden al een paar jaar gevolgd. Kunnen we het programma misschien leren om te ontdekken wat er veranderd is in hun gezondheid in die jaren? Ook kun je sneller foutmetingen detecteren. Of de ideale meetfrequentie bepalen per patiënt. Of AI een ideale routeplanning laten maken, waardoor Chipmunkmedewerkers die bij mensen langsgaan om te helpen opstarten met thuismeten geen tijd verspillen, en de patiënten ook niet. Zover is het nog niet, maar toekomstdromen zijn er.

Informatiemarkt

Tijdens de pauzes kon je een informatiemarkt bezoeken. Daar vertelde een medewerker van de Politie bijvoorbeeld hoe AI helpt bij Meld Misdaad Anoniem. Dankzij AI worden meldingen sneller verwerkt en kunnen agenten vaker de straat op. Ook kreeg je daar informatie over een programma dat ambtenaren helpt officiële brieven toegankelijker te maken, ontwikkeld door ELSA Lab. En je kon met ChatGPT en Dall-e afbeeldingen genereren. Van een dikke rode kat en een robot die tijdens de Eerste Wereldoorlog samen een hotdog eten bijvoorbeeld, niet geheel toevallig een voorbeeld uit de AI-Bullshit Bingo van SETUP, die je als workshop kon bijwonen.

Ben je nieuwsgierig naar de andere workshops? Joyce de Boer maakt de podcast Probiblio maakt een ommetje met. Zij was ook aanwezig bij de AI-dag en doet verslag van de dag. Ook praat zij met bezoekers over AI en over de workshops. Luister de podcast.

Panelgesprek

Aan het eind van de dag verzamelden de bezoekers zich weer in de grote zaal voor een plenair gesprek. Het was een hoopvolle dag, vonden de sprekers. De juiste vragen zijn gesteld, er is enthousiasme voor het onderwerp en de zin om er (verder) mee aan de slag te gaan is groot!

Aftermovie

Van de dag is ook een aftermovie gemaakt.