Digitale inclusie & IDO - inspiratie

Algemene publicaties

• Stappenplan Digitaal voor het leven, Stichting Lezen en Schrijven 2023. Dit stappenplan is voor beleidsmedewerkers van gemeenten. Het is opgesteld vanuit de opdracht van gemeenten in de aanpak van laaggeletterdheid en het stimuleren van digitale inclusie. Evengoed zijn
  onderdelen geschikt voor (coördinatoren van) lokale netwerken die zich (willen) richten op basisvaardigheden en digitale inclusie.
• Handboek Lokale aanpak voor Digitale Inclusie, Alliantie Digitaal Samenleven 2023. Bekijk de thema's en ontdek welke tools je kunt inzetten voor jouw plan van aanpak.
• Boldcast #5 De bibliotheek als motor van de slimme stad, interview met Frank Huysmans, Annemarie Samuels en Stephanie Kuijper, april 2023.
• Meedoen in een digitale wereld: motivatie ontrafeld, Alliantie Digitaal Samenleven 2023. Niet harder duwen, maar vraag creëren bij achterblijvers (AIDA(S)-model). 
• IDO-informatiewaaier voor IDO-medewerkers (inlog nodig), ontwikkeld door Bibliotheek Oostland, 2022.
• Werkboek digitale inclusie en de maatschappelijk-educatieve bibliotheek, Probiblio 2022. Concrete handvatten om het thema te borgen in de organisatie.
• Whitepaper Zijn waar de doelgroep is, Informatiepunt Digitale Overheid buiten de muren van de bibliotheek, 2022.   
• 'IDO reikt een helpende hand', Interview Rachida Moreira Figueiredo, projectleider IDO's bij VNG, in online overheidsmagazine, 2022.
• In deze LinkedIn Live sessie over de toekomst van de IDO's spraken Klaas Gommers (VOB) en Mark Deckers (KB) over de toekomstbestendigheid, 2022.
• Podcast van Maaike Toonen over de programma's Bibliotheek en basisvaardigheden en Digitale inclusie & IDO, 2021.
• E-tool ‘Dicht de digitale kloof!’ - informatie, tips en oefeningen voor sociaal professionals die bij mensen komen die moeite hebben om mee te doen aan de online leefwereld, Movisie 2021.
• Digitale Overheid, En Nu?! (DOEN?!) - coachende aanpak om de autonomie van laaggeletterden te bevorderen, ITTA 2021. 
• Inspirerend webinar Aan de slag met het IDO, presentaties en filmpjes, 2020.

Aanpakken en ervaringen van bibliotheken

• Video Informatiepunt Digitale Overheid, 2 bibliotheken over hun IDO en wat zij hebben gehad aan de dienstverlening van Probiblio, maart 2022.
• Mieke de Vette over Online bijeenkomst IDO voor gemeenten door Bibliotheek Achterhoekse Poort, januari 2021.
• Filmpje over IDO van Bibliotheek Rijn en Venen, 2020.
• Henriëtte Loosen, Nieuwe Veste (video), onder meer: Wat is de gekste vraag die je hebt gehad? Welke doelgroep gebruikt het IDO vooral?
• Tessa Persijn-De Bie, Bibliotheek Midden-Brabant (video), andere manieren om de doelgroep te bereiken in coronatijd.
• Yvonne de Groot, NOBB (video), over de IDO-bemensing, benodigde tijd en werkwijze. Ervaringen van de Frontoffice-collega’s
• Bibliotheek De Nieuwe Veste Breda: Bianca de Bie (video), Mirjam Haagh (video).
• Opening van het 200e IDO in Oegstgeest, juni 2021.
• Opening 1e IDO in Venlo, juli 2019.

Ervaringen van klanten

• Ton voelde zich een oen, totdat hij in de bieb in de Korenbeurs op weg werd geholpen, video van klant Bibliotheek Schiedam, 2023.
• Kees over de cursus computeren in Bibliotheek Katwijk, met korte versie voor het publiek, 2022.
• 'U bent als een engel voor mij', interview met Monique Kromhout van Bibliotheek Katwijk over het IDO, Sociaal Bestek, 2022.
• Bibliotheek Venlo en het IDO: een klant, directeur Geja Olijnsma en community librarian Lotte Kok laten zien wat het IDO kan betekenen, 2021.
• Yvonne de Groot over het IDO in Uden, samen met een klant.
• Digisterke verhalen – Mensen op weg naar digitaal zelfvertrouwen, Stichting Digisterker. Ervaringen en verhalen van cursisten.

Nationale IDO Dag 2023

Op 14 maart 2023 vond de eerste Nationale IDO Dag plaats, een mooie dag vol interessante sessies over alle aspecten van het IDO. Met nieuws over de laatste ontwikkelingen, inspiratie en vooral veel kennisdeling met collega-bibliotheken. Van veel deelsessies kun je de presentaties downloaden.  

Pilot Jongeren bereiken vanuit het IDO

De Bibliotheken Eemland, Biblioplus, Kerkrade, Theek5 en Almere onderzoeken of en hoe zij jongeren vanaf 15 jaar kunnen helpen met de digitale overheid. Dit doen zij met partners en inzet van Doe je digiding! en Digidingen-desk. Zij onderzoeken elk een andere aanpak. In november 2022 deelden we de resultaten officieel met het netwerk via de Handreiking Bereik jongeren vanuit het IDO. Ook deelden de deelnemende bibliotheken hun ervaringen. Bekijk de terugblik.
Zie ook presentatie Hoe bereik je jongeren met het IDO?, Nationale IDO Dag maart 2023, Stichting Digisterker en BiblioPlus. 

Klik voor het voortgangsbericht van de pilot, juni 2022

Samenwerking met bedrijfsleven

Bibliotheek Eemland onderzoekt hoe de bibliotheek lokale McDonald's-vestigingen kan ondersteunen bij zaken waar veel van hun jongere medewerkers rond hun baan tegenaan lopen. Zoals belastingteruggave, zorgverzekering, loonstrookjes lezen, enzovoort. Er zijn ‘speeddates’ geweest tussen telkens 2 McDonald’s-medewerkers en 2 medewerkers van de bibliotheek. Met foto-elicitatie (interviewmethode die visuele beelden gebruikt om opmerkingen op te roepen) is geïnventariseerd waar medewerkers tegenaan lopen, wat hun beeld van de bibliotheek is, en hoe en waar zij het liefst ondersteund worden. Een pop-up IDO-spreekuur op de werkvoer van McDonald’s staat gepland.

Samenwerken met ROC

Biblioplus zet in op 2 sporen: de samenwerking met het ROC voor de organisatie van pop-up Informatiepunten, inclusief IDO WhatsApp-service én de ontwikkeling van een escapebox 18+. Dit in afstemming met jongeren zelf. De eerste pop-up IDO’s zijn georganiseerd, onder meer tijdens een pauze op het ROC en tijdens een voorlichtingsdag voor nieuwe studenten. Er was veel aanloop, maar concrete vragen werden minder gesteld (wel door ouders).
De escaperoom is in ontwikkeling en wordt getest door jongeren. Het ROC is ook geïnteresseerd in de inzet ervan tijdens lessen. Een mooi concreet product om samen in op te trekken en de samenwerking met het onderwijs te verdiepen.

Samenwerken met vmbo

Tijdens ‘vertraagde weken’ (proefwerkweken) volgen derdejaars vmbo-leerlingen een workshop Doe je digiding! in Bibliotheek Kerkrade. Zowel scholieren als onderwijs zijn enthousiast over de opzet. Ook wordt gesproken over pop-up IDO’s organiseren op school. De bibliotheek wijst jongeren tijdens deze workshops ook actief op haar andere aanbod. Mooi resultaat: het aanbod van de bibliotheek wordt steeds beter bekend in het netwerk en partners melden zich spontaan voor samenwerking.

Samenwerking Jongerenwerk

Theek5 werkt nauw samen met het lokale netwerk. Met onder andere Jongerenwerk en de gemeente zijn ze aan de slag gegaan om zoveel mogelijk input op te halen bij jongeren in hun werkgebied. Communicatie verloopt onder meer via de Instagram-kanalen van partners, met content gemaakt door jongeren zelf. Er zijn enquêtes uitgezet onder jongeren en er is een pizzasessie georganiseerd. Mede naar aanleiding daarvan heeft de bibliotheek samenwerking gezocht met een woningbouwvereniging om tijdens de lokale Mei Woonmaand het IDO te profileren. De bibliotheek heeft voor deelnemers aan de pizzasessie nog een ‘stoffig’ imago. De deelnemers gaven wel aan behoefte te hebben om op school te leren over het regelen van overheidszaken.

Lees het interview met met Gisela Goos en Marjolijn Schuurmans van Theek 5

Samenwerken met lokaal netwerk

De Nieuwe Bibliotheek (Almere) bepaalt, met lokale welzijnspartners, hoe jongeren het beste bereikt kunnen worden en hoe, met partners, jongeren getraind kunnen worden om zelf een speciaal IDO-spreekuur voor jongeren te verzorgen. De pilot wil ook bij jongeren de woordenschat vergroten op het gebied van de digitale overheid.

Project Passend lezen

Voor een groeiende groep ouderen met verminderend zicht is ondersteuning belangrijk bij hun ontwikkeling van digitale vaardigheden. Denk aan beeldbellen en e-books, kranten of tijdschriften lezen. Daarom startte de KB in 2020 het project Digitale Inclusie met een leesbeperking. Zij ontwikkelt met partners een pilot met workshops. De pilotfase loopt in 5 bibliotheken.

Klik voor partners pilot Passend lezen

• Bartiméus
• Visio
• De Oogvereniging
• Vereniging Onbeperkt Lezen
• Passend Lezen
• SeniorWeb
• KB

Pilot-bibliotheken:

• Almere
• Hardenberg
• Midden-Brabant
• Amsterdam
• Heiloo

Klik voor workshops Digitale basisvaardigheden Passend lezen

We ontwikkelen workshops die de digitale toegankelijkheid voor deze mensen vergroot. Het gaat om: digitale basisvaardigheden, e-books lezen, beeldbellen en digitale kranten en tijdschriften lezen. Deze workshops werden in 2021 als pilot gegeven in de 5 bibliotheken.

Mogelijkheden voor mensen met een leesbeperking

Voor mensen die slechter gaan zien, kan de digitale wereld toegankelijker zijn dan de papieren wereld. Vooral de iPad en iPhone bieden mogelijkheden. Zo kan een ‘voice over’ voorlezen wat er op het scherm gebeurt of vertellen wie er belt. Je kunt beelden vergroten met de zoom-functie, de lettergrootte aanpassen of het contrast veranderen. Verder zijn er collecties grootletterboeken, luisterboeken en soms daisyroms.
Voor mensen met een leesbeperking bestaat de Bibliotheekservice Passend Lezen (BPL) met specialiseerde materialen: een grote collectie gesproken boeken, kranten en tijdschriften in zowel streaming als op daisyrom en een collectie braille. Verder verzorgen zij aanvullende diensten.

'Middengroep' ondersteunen

Om burgers met een leesbeperking te ondersteunen sprak de KB met partijen die zich inzetten voor mensen met een leesbeperking. Zij bespraken wat bibliotheken en Passend Lezen kunnen doen aan digitale inclusie voor deze groep, uitgaande van de voorzieningen en diensten die bibliotheken voor het algemene publiek hebben ingericht. En welke samenwerking nodig is. Voor mensen met een zwaardere leesbeperking zijn algemene voorzieningen niet toereikend; zij moeten vaak terugvallen op specialistische zorg. Enerzijds omdat de specialistische kennis in de bibliotheek ontbreekt, anderzijds omdat specialistische hulpmiddelen nodig zijn.
De middengroep - mensen die in de loop van hun leven een verminderd zicht krijgen - valt letterlijk tussen de algemene en specialistische voorzieningen. In de pilot gaan we op zoek naar mogelijkheden om deze middengroep beter te bedienen.

Zie ook het interview over de pilot voor mensen met verminderend zicht.