Gezondheid

Ruim 40 procent van de bibliotheken doet al iets rond het thema, bijvoorbeeld:

• Lesprogramma DigiVitaler aanbieden (50 bibliotheken starten of willen dat gaan doen); er is een marketingtoolkit voor. En daarnaast aanvullend lesmateriaal, waaronder Meer digitale zorg; log je in als coördinator of docent, dan krijg je meer informatie.
• Hulp geven rondom donorregistratie en corona-apps en -websites van de overheid.
• Vragen beantwoorden in het Informatiepunt Digitale Overheid, gerelateerd aan de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en het Persoonsgebonden budget (PGB).
• Informatiebijeenkomsten en spreekuren organiseren, met partners uit zorg- en welzijnssector.
• Deelname aan MeiMeetMaand van de Hartstichting. In 2022 openden 94 bibliotheekorganisaties in 128 vestigingen een bloeddrukmeetpunt. Dit zorgde voor veel aanloop. Sommige bibliotheken richtten collectietafels in of verbonden er programmering aan.

Ons doel voor de komende jaren is om het thema Gezondheid en (digitale) zorg structureel te verankeren in het programma Bibliotheek en basisvaardigheden. 

Diverse organisaties brainstormden in een klankbordgroep Gezondheid over de vraag hoe we het thema Gezondheid en gezondheidsvaardigheden steviger kunnen neerzetten in de sector en met welke partners. Betrokken zijn bibliotheken, POI's, Stichting Digisterker en de KB.
Doel is om mensen vaardiger te maken op het gebied van taal en digitale vaardigheden in relatie tot gezondheid. En hen hulp en informatie rond dit thema te bieden. De bevindingen worden opgenomen in een plan van aanpak.

De rol van de bibliotheek

Doel van de bibliotheek is om mensen informatievaardiger te maken, door in te zetten op taal- en digitale vaardigheden en hulp en informatie te bieden. KB en VOB stellen een plan op om het thema steviger neer te zetten. Dit gebeurt in samenwerking met POI's en diverse partijen die meedenken, waaronder Stichting Digisterker en de ministeries van VWS en BZK. Met dit plan verankeren we het thema in het programma Bibliotheek en basisvaardigheden en de brede maatschappelijk-educatieve bibliotheek zoals benoemd in het Bibliotheekconvenant.

Bibliotheken kunnen lokaal en regionaal aanbod verzorgen rond gezondheid, bijvoorbeeld:

• Laagdrempelige digitale cursussen en/of taalactiviteiten aanbieden in afstemming met lokale zorgpartners. Je kunt hierbij gebruikmaken van de (les)programma’s DigiVitaler, Gezonde taal!,  Voel je goed!, Succes!, Voor jou en je kind, en programma’s van Steffie en Oefenen.nl. Of de tool Mijn positieve gezondheid.
• Een fysieke en digitale collectie aanbieden als deel van een Dementheek of Domotica-huis.
• Informatie aanbieden aan inwoners en partners of van de Alliantie Gezondheidsvaardigheden, Gezond Leven, Volksgezondheidenzorg, Pharos of Lezen en Schrijven. Zo maak je lokale gezond­heids­informatie toegankelijk voor burgers, en attendeer je je netwerk op kennis over gezondheids­vaardig­heden en laaggeletterdheid.
• Een loket- of verwijsfunctie rondom zorg combineren met het IDO, door óf onderdak te bieden aan een zorgloket of -spreekuur, óf te verwijzen naar zorgaanbod en -organisaties.

Zie alle leermiddelen rond gezondheid in het Trefpunt leermiddelen.

Zorgprofessionals herkennen beperkte gezondheidsvaardigheden niet altijd. De bibliotheek kan bijdragen aan het herkennen en bespreekbaar maken hiervan, bijvoorbeeld met de training Herkennen laaggeletterdheid van Stichting Lezen en Schrijven.

Samenwerkingspartners van de bibliotheek

• Welzijnsorganisaties
• Jeugdgezondheidszorgorganisaties
• GGD
• Zorgbelang
• (Regionale organisaties voor) Huisartsenzorg
• Verzorgingshuizen
• Wijkzorg
• KBO
• Ziekenhuizen
• Consultatiebureaus
• Verloskundigenpraktijken
• In netwerkverband bijvoorbeeld vanuit een preventie akkoord

Niveaus

Er zijn 3 niveaus van gezondheidsvaardigheden:

• functioneel: basale kennis door het kunnen lezen, schrijven en zoeken op internet.
• interactief of communicatief: begrijpend lezen, kunnen reflecteren, abstract denken, vragen stellen, en hoofd- en bijzaken onderscheiden
• kritisch: informatie over ziekte en gezondheid kunnen ordenen, analyseren, toepassen en vooruitdenken, prioriteiten stellen

Voorbeelden van collega's

• Een DigiVitaler-les in Bibliotheek Dongen door mediacoach Mara van der Weijden van Theek 5.
• Interview Bibliotheek Nijkerk en Gezondheidscentra Nijkerk slaan handen ineen, copyright Bibliotheekblad / www.bibliotheekblad.nl, 2021.
• SamenWel!, online platform over gezond leven in Rivierenland. De bibliotheek levert via G!DS informatie over activiteiten, producten en diensten.
• Stamppot Letterbrij - Gezond met Taal, de Bibliotheek Oost-Achterhoek, 2017. Doel: laagtaalvaardige inwoners aan elkaar verbinden via een kookcursus, waarin zij hun reken- en taalvaardigheden oefenen. Gezondheidswinst is een van de effecten.
• Biblioplus organiseert workshops over positieve gezondheid en biedt met partners een uitgebreider programma aan.
• Bibliotheek De Groene Venen biedt het project De Digidokter.
• Bibliotheek Kennemerwaard organiseert Regel zelf je gezondheidszaken via internet.

Bronnen en tools

• Kamerbrief aanbieding e-health-monitor 2022, februari 2023.
• Zorgtechnologie in de bibliotheek - hoe senioren te ondersteunen, onderzoek door Rijnbrink, 2022.
• Uitzending Kassa over de invloed van laaggeletterdheid op de behoefte aan zorg, 29 augustus 2022.
• Slimme Zorg Estafette 2022 voor zorgverleners, aanbieders én gebruikers. Bekijk de openingssessie.
• Gezondheidsvaardigheden en de bibliotheek, Probiblio 2021. Doelgroepen, netwerkaanpak en partners, en mogelijke rollen van de bibliotheek om mensen te helpen hun gezondheidsvaardigheden te vergroten.
• Digivaardigindezorg.nl, met onder meer materiaal van Digisterker en digitaal cursusaanbod van bibliotheken. Hier kunnen zorgprofessionals hun digitale vaardigheden verbeteren. Interview met uitleg voor zorgprofessionals.  
• Gezondheidsvaardigheden zijn basisvaardigheden!, Mirjam Fransen, Marieke Wiebing & Jany Rademakers, Volwassenenleren.nl, 2018.
• Themapagina Basisvaardigheden volwassenen, tab Onderzoek onder Zorg en welzijn, over de pilots in samenwerking met ministerie van VWS. 
• Stichting Lezen en schrijven 
• Kennisbank Pharos , waaronder de infographic Als je ziek bent in Nederland, voor zorgprofessionals en nieuwkomers.
• Factsheets Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden, en Sociaal-economische gezondheidsverschillen, Pharos
• Www.gezondheidsvaardigheden.nl 
• Juiste Loket, voor informatie en advies rond zorg
• Onderzoek van Nivel Consumentenpanel Gezondheidszorg toont dat ruim 36% van de Nederlanders vanaf 16 jaar problemen ervaart bij gezondheidsinformatie vinden, begrijpen, beoordelen en toepassen.