Anne van der Wal.
Jaarlijks presenteert de KB de belangrijkste statistieken van de bibliotheeksector in het dossier Bibliotheekstatistiek. De uitkomsten voor 2021 zijn niet heel verrassend. Ze liggen in lijn met voorgaande jaren en met vorig coronajaar in het bijzonder: minder leden, bezoekers, activiteiten en uitleningen, een groei van de digitale collectie, een toename van personeel en vrijwilligers en licht stijgende subsidie-inkomsten.
Vooruit met data
En toch: als we vooruitkijken, is er volop beweging op het gebied van statistieken en data. Dat hangt nauw samen met de landelijke Netwerkagenda. Men wil maatschappelijke impact aantonen op de drie maatschappelijke opgaven: de geletterde samenleving; participatie in de informatiesamenleving en een leven lang ontwikkelen. Dat is concreet vertaald in drie ambities: 1) kennis over het eigen presteren zo efficiënt mogelijk verzamelen, analyseren en ontsluiten; 2) een lerend netwerk faciliteren en 3) trendonderzoek. Voor 2022 zijn daar acht resultaten aan gekoppeld. We lichten er graag twee uit: de Cockpit en het ondersteuningsplan.
Cockpit
Bibliotheken hebben nu al toegang tot veel data, die door de KB worden verzameld en gepresenteerd in monitors, dashboards, tools en rapportages, en worden voorzien van duiding. Hoe mooi zou het zijn om al die informatie op één plek te bundelen? Daarom wordt gewerkt aan de Cockpit: één centraal publiek digitaal platform met alle bestaande informatie op het gebied van maatschappelijke impact, monitoring en onderzoek. Bibliotheken denken zelf mee over hoe die Cockpit eruit moet komen te zien.
John Lüschen.
Ondersteuningsplan
Het zal duidelijk zijn dat de Cockpit er morgen nog niet meteen is. Het is een project van langere adem, dat in stapjes wordt gerealiseerd. Een project dat betrokkenheid vraagt van alle bibliotheeklagen. De kennis van de sector als geheel staat of valt immers met de kwaliteit van de door de afzonderlijke bibliotheken aangeleverde data. Daar komt het ondersteuningsplan in beeld. Dat plan, dat door POI’s in samenspraak met bibliotheken wordt ontwikkeld, assisteert bibliotheken bij monitoring en (effect)onderzoek.
Hulp gewenst
Die hulp is zeer gewenst. In de afgelopen periode hebben we, onder andere via het project Haal meer uit data, geprobeerd helder te krijgen wat welke vragen zoal bij bibliotheken leven. Er is bijvoorbeeld behoefte aan hulp bij de duiding van data, benchmarken en het invullen van vragenlijsten. Daarnaast wil men hulp bij het opstellen van een doordachte en bestendige aanpak voor monitoring en (effect)onderzoek.
Toolkits
De kennis van bibliotheken en de beschikbare formatie rondom data-geïnformeerd werken is zeer divers. Daarnaast kunnen de vraagstukken regionaal sterk verschillen. Om aan die diversiteit tegemoet te komen stellen, wij ons de ondersteuning door de POI’s voor in de vorm van toolkits: een menukaart van de dienstverlening, waarbij de hoofdindeling – voor-, hoofd- en nagerecht – voor alle POI’s hetzelfde is, maar de gepresenteerde gerechten op basis van de vraag van de bibliotheken per POI verschillen. Dat kan er bijvoorbeeld zo uitzien.
Voorgerecht
- Presentatie voor het management, om hen mee te nemen in het belang van data-geïnformeerd werken en het aantonen van maatschappelijk effect
- Nulmeting om te bepalen waar je als organisatie staat
Hoofdgerecht
- Overzicht van alle relevante informatie: wat is er al beschikbaar?
- Helpdesk KB-vragenlijsten
- Voorbeelden en tools voor het werken met de doelenboom en de theory of change
Nagerecht
- Tips en trucs rondom benchmarking
- Best practices rondom duiding van data
- Zelf infographics maken
Tellen en vertellen
Het plan is nog niet af. Alle tips zijn welkom. Ook realiseren we ons dat data nuttig, maar niet heilig zijn. Of, zoals Albert Einstein zei: ‘Niet alles wat kan worden geteld doet ertoe en niet alles wat ertoe doet kan worden geteld.’ Behalve ‘tellen’ speelt ook ‘vertellen’ een belangrijke rol in het aantonen van maatschappelijk effect. Het is natuurlijk mooi als je kunt aangeven hoeveel Klik & Tik-cursussen de bibliotheek heeft georganiseerd en hoeveel mensen daaraan hebben deelgenomen. Maar nog mooier is als een cursist kan vertellen wat die heeft geleerd dankzij de bibliotheek. Zo laten we echt onze impact zien.