Gezinsaanpak

De gezinsaanpak beoogt dat ouders hun kinderen ondersteunen en stimuleren in de taalontwikkeling. Ook kunnen ouders werken aan hun eigen basisvaardigheden. Dit is een effectieve aanpak om de cyclus van laaggeletterdheid te doorbreken.

Wanneer ouders zelf goed taal-, reken- en digivaardig zijn, kunnen zij de nieuwsbrief van school lezen, formulieren invullen, snappen wat hun kind op de iPad kan of afspraken met de juf begrijpen. Uit onderzoek blijkt dat ouders gelukkiger, zelfredzamer en sociaal actiever zijn als ze deelnemen aan cursussen lezen en schrijven. Ze zijn onafhankelijker en hun zelfvertrouwen groeit. En zij kunnen meer bijdragen aan de (taal)ontwikkeling van hun kind.  

Ouderbetrokkenheid
Klik voor informatie over ouders en ouderbetrokkenheid bij de programma’s BoekStart, de Voorleesexpress, de Bibliotheek op school en Stichting Lezen.  

Doelgroepen

• Laagtaalvaardige ouders NT1 en NT2
• Ouders met een lage beheersing van (een van de) basisvaardigheden
• Professionals, directie en medewerkers kinderopvang en basisschool  

Bereik

Ouders die onvoldoende basisvaardig zijn, zijn vaak moeilijk te bereiken. Via de kinderopvang en de school lukt dit beter. Ouders komen immers met hun kinderen naar het consultatiebureau, op school en zelfs in de bibliotheek. Het bereik is te vergroten door op deze plekken de activiteiten voor (kleine) kinderen te verbinden aan die van het taalhuis.  

ITTA en Biblionet Drenthe onderzochten met kinderopvangorganisaties Kinderwereld en Gans Anderz én hun ouders hoe zij de kinderen het beste kunnen helpen bij hun taalontwikkeling. De betrokken ouders leven in het algemeen in een laag sociaal-economisch milieu. De ideeën van ouders, voorscholen en bibliotheek over (het belang van) school liggen nogal uit elkaar. Daarom is onderzocht waar ouders en bibliotheek elkaar kunnen vinden. Met als doel de kinderen optimaal te ondersteunen in hun (taal)ontwikkeling. Het project heeft waardevolle instrumenten, activiteiten en artikelen opgeleverd.

Resultaten: praktische documenten

Op de website van ITTA vind je documenten voor de samenwerking met ouders in de kinderopvang. Die kun je ook in jouw bibliotheek inzetten voor een hoger bereik onder doelgroepen die misschien minder voor de hand liggen.

• Handleiding gesprekken voeren met ouders over taalontwikkeling 
• Praatplaat en gesprekskaartjes
• Activiteitenklapper Speelplezier voor thuis
• Formats per thema, horend bij de activiteitenklapper
• PowerPointsheets Ouderbijeenkomst Samen voor je kind
• Handleiding bij klapper en bijeenkomst
• Binnenkort volgt: stappenplan met handvatten en tips voor bibliotheken 
• Praktijkvoorbeeld van projectpartner Kinderwereld  
• Aanvulling op het Handboek Hoger bereik (Lost Lemon, 2018): het artikel Het Handboek Hoger Bereik in de Praktijk.

Deze film belicht de samenwerking tussen ouders, kinderopvang en bibliotheek:

• Wegwijzer Gezinsaanpak - Probiblio, 2022. Procesmatige aanpak voor bibliotheken met 4 fasen: oriëntatie-, creatie-, implementatie- en evaluatiefase.
• Online magazine Gezinsaanpak - Rijnbrink, 2021. Praktijkverhalen, wetenschappelijke kennis en praktische informatie.
• Aanhaakkalender Gezinsaanpak - Cubiss, 2021. Geeft inzicht in de momenten waarop je met partners het belang van (voor)lezen onder de aandacht kunt brengen. Voor kinderen van -9 maanden tot en met 8 jaar.
• Criteria kansrijke activiteiten gezinsaanpak - SPN, Stichting Lezen en KB, 2021. Criterialijst gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaringen, waarmee je gezinsaanpak-activiteiten sterker en effectiever kunt maken. Het accent ligt op activiteiten die ouders ondersteunen om de taalontwikkeling van hun kinderen te stimuleren.
• Tools in de Biebtobieb-groep Gezinsaanpak - het strategisch stappenplan gezinsaanpak en de quickscan waarmee je op strategisch niveau verder kunt werken.
• Praatplaat De bibliotheek voor jou en je gezin - Cubiss, 2021 en praktijkvoorbeeld Oosterhout.

Zie ook de instrumenten op de bouwsteen Netwerk & Beleid.

Definitie - "De gezinsaanpak heeft als doel de cyclus van laaggeletterdheid te doorbreken en richt zich daarom primair op het ondersteunen van ouders bij het stimuleren van de taal- en geletterdheids­ontwikkeling van hun (jonge) kinderen thuis. Daarnaast kan er ook worden ingezet op het verhogen van het taal- en geletterdheidsniveau van de ouders zelf."

Ouders die moeite hebben met lezen en schrijven, zullen minder snel een rijke taalomgeving bieden aan hun kinderen. Kinderen die opgroeien in een taalarme omgeving kunnen een taalachterstand ontwikkelen. Zo worden taalproblemen aan de volgende generatie doorgegeven en kan een cyclus van laaggeletterdheid ontstaan. Om die cyclus te doorbreken, is het belangrijk om ouders binnen taalarme gezinnen ondersteunen.

Om dit te bereiken, hebben bibliotheken de laatste jaren stevig ingezet op de gezinsaanpak. Zij hebben een visie ontwikkeld en beleid geschreven, de interne samenwerking verstevigd en verdere samenwerking gezocht met lokale partners. Zo lukt het steeds beter om taalarme gezinnen te bereiken en te ondersteunen met passend aanbod. Ook zijn er nieuwe activiteiten opgezet en verbindingen gemaakt tussen leesbevorderingsprogramma’s zoals BoekStart en de Bibliotheek op school, en taalhuisactiviteiten en programma’s basisvaardigheden.